Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
MariolaMarczak
którychwypadkachmożnajednakmówićołączeniusiękontemplacjiestetycznej
zreligijną.
Przeglądteoriipozwalaustalićwarunkikontemplacjiestetycznej,którenie
sąjednaksprzecznezwarunkami,jakie-niecoinaczejopisywane-sprawdzająsię
lubteżsąniezbędne,bydoświadczyćkontemplacjiocharakterzereligijnym.Nale-
żądonichwyizolowaniepodmiotukontemplującego,oderwanieodżyciaprak-
tycznego(cojesttakżecechąniezbędnązajęciapostawyestetycznej),skupienie
naprzedmiociekontemplowanymorazpostawadystansupsychicznego15.Kon-
templacyjność,zdaniemTatarkiewicza,jestzatempostawązwiązanązprzeżyciem
estetycznym.RomanIngardenzkoleiuważa,żestanowionajedynieostatniąfazę
przeżyciaestetycznegoprzebiegającegopodobniewzetknięciuzkażdymrodza-
jemdziełasztuki16.Wedługniegofazakontemplacyjnatoczęśćprzeżyciaeste-
tycznego,następującaponemocjiwstępnej”17orazfaziekształtowaniaprzedmiotu
estetycznegonapodstawiezestrojujakościdziełasztuki18.Fazakontemplacyjna
jestetapemrecepcjitakukształtowanegoprzedmiotuestetycznegoijednocześ-
nieodpowiedziąnawartość,jakąjesttodzieło.Wfinaleprzeżyciaestetycznego
nnastępuje»kontemplacyjnyogląd«wytworzonegozestrojujakościowego”19,czyli
głębokieodbiorczedoświadczenietego,cowdzielesztukiwartościowe,codecy-
dujeojegoistocie.Zkontemplacyjnymfinałemprzeżyciaestetycznegowiąże
sięponadtopostawaafirmatywnaorazodczucieradościlubsatysfakcji,którejej
towarzyszą(ewentualnieodrzucenia,jeśliwgłębokiejwarstwiedziełaodkrywamy
jakościnegatywne).Niekażdyprzytyminiewodniesieniudokażdegoutworu
artystycznegodoświadczapełniprzeżyciaestetycznego.
WreligiinkontemplacjajestduchowymdoświadczeniemBoga,wypatrywa-
niemGoiwpatrywaniemsięwNiego,[ł]stanowionapoprostuodpowiedź
naJegosłowo,naJegodziałanieiwogólenaJegoobjawienie”20.Jestwięcjestjej
ośrodkiem,jejistotą.Wsztuceiwreligiikontemplacjajestwięcsposobemdocho-
dzeniadoidoświadczaniatego,cownichnajbardziejwartościowe,costanowi
oichistocie.
iprzebieguprzeżyciareligijnego,któregodoświadczawidzwzetknięciuzfilmemreligijnym,awięc
nadsamymprzeżyciemreligijnym,podobniejakIngardenopisujemodelowyprzebiegprzeżycia
estetycznego.Autorkaprzekonującodowodzijedynie(aż),żetakieefektypodwpływemPasjiGib-
sonawystąpiły-zob.M.Jankun-Dopartowa,Czykinomożenawrócić?,Wokół„Pasji”MelaGibsona,
Kraków2004.
15W
.Tatarkiewicz,op.cit.,s.384.
16Ingardenzajmowałsięzarównosztukamiplastycznymiprzedstawiającymiinieprzedstawia-
jącymi,jakiliteraturączymuzykąjakosztukamiczasowymiiquasi-czasowymi.Film,jakwiadomo,
łączycechyobugłównychtypówsztuki-zob.R.Ingarden,Studiazestetyki,t.1,Warszawa1966,
s.132-163;A.Szczepańska,op.cit.,s.131-150.
17R.Ingarden,op.cit.,s.132.
18Ibidem,s.142-143.
19A.Szczepańska,op.cit.,s.144.
20Ks.J.Szlaga,op.cit.,s.19.
