Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawotwórczarolaamerykańskiejwładzysądowniczej
33
prawnynaichterenie.WedługD.Lutzarolakonstytucjistanowychwkreowaniu
prawaamerykańskiegojestniedoprzecenienia,ponieważodzwierciedlałyonekilka
lubkilkanaściedekadangielskiegoustrojuprawno-politycznegoprzekształconego
napotrzebykolonii.Jegozdaniemistniejądwietradycjekonstytucyjnewykreowane
wewczesnejhistoriiAmeryki:
...pierwszatradycjazostałazapisanawkartach(charters),listachpatentowychiin-
strukcjachdlakolonistówstworzonychwAnglii.Wpewnymzakresieamerykańska
konstytucjapodtrzymujetętradycję.Drugatradycjaznajdujesięwumowach,pak-
tach,układach,ordynansachikodyfikacjachnapisanychprzezsamychkolonistów.
Podczasgdykonstytucjafederalnaodnosisięidotychkwestii,towczesnekonstytu-
cjestanowesąnajważniejszymogniwemtejdrugiejtradycji39.
Oczywiście,uznaniewpływówangielskiegosystemuprawnegowkoloniach,
apóźniejwstanach,nieoznaczałoformalnegoprzeniesieniawszystkichzasad
iinstytucjizniegosięwywodzących.Podstawąwiedzykolonistówcodojakości
icharakteruangielskiegocommonlawbyływspomnianeKomentarzePrawAnglii
W.Blackstone’a,któreposłużyłyjakogłówneźródłodecyzji,jakiekwestiepozosta-
wićwmocy,ajakieodrzucić.Wśródrozwiązańangielskich,któreznalazłyuznanie
kolonistów,byłyprzedewszystkimtrzypodstawoweprawajednostek,tj.prawodo
bezpieczeństwa,wolnościosobistejiwłasności.Ponadtoprzejętoczęśćinstytucji
prawakarnego(m.in.podziałprzestępstw,karaśmierci)iprawacywilnego(wybrane
aspektyprawaumówczyprawawłasności),elementyprawaprocesowego(funkcjo-
nowanieławyprzysięgłych,niektóreprawaoskarżonegowprocesiekarnym)oraz
wielepojęćidefinicjiprawniczych.Jednocześniezdecydowanieodrzuconoangiel-
skierozwiązaniadotycząceustrojupaństwowego(monarchiizniemalnieograniczo-
nymikompetencjamigłowypaństwaiwpływowymParlamentem)czyteżcharak-
terukonstytucji(WielkaBrytanianieposiadałanigdyjednegodokumentuorandze
konstytucyjnej)40.Uznaniaojcówzałożycielinieznalazłytakżetakiekwestiejak
zasadaprimogenitury,podziałprawnikównasolicitorsibarristers,czyteżkoniecz-
nośćwyborusędziówspośródpraktykówprawa41.Najważniejsząjednaksprawąbyło
podtrzymaniewamerykańskiejkulturzeprawnejgłównejcechywyróżniającejsy-
stemcommonlaw,czyliwpływusędziównaprocestworzeniaprawa.
Interesującejest,żecechataniedokońcawspółgrałazwizjąfilozofów,których
dziełastanowiłyrównieważnąlekturędlaAmerykanówwprzeddzieńutworzenia
nowegopaństwaiktóremiaływpływnatreśćpóźniejszejkonstytucji.Mowatuprze-
dewszystkimopracachMonteskiuszaorazJ.Locke’a.Monteskiuszwswoimnaj-
39
Por.D.S.Lutz,ColonialOriginsoftheAmericanConstitution:ADocumentaryHistory,Liberty
Fund,Indianapolis1998,s.xii.
40
Natematrecepcjiprawaangielskiegonagruntamerykańskipor.E.Bodenheimer,J.B.Oakley,
J.C.Love,AnIntroductiontotheAnglo-AmericanLegalSystem:ReadingsandCases,WestPublishing
Company,St.Paul2001;W.Burnham,IntroductiontotheLawandLegalSystemoftheUnitedStates,
WestPublishingCompany,St.Paul2006;R.Tokarczyk,Prawoamerykańskie…;A.M.Ludwikowska,
SystemprawaStanówZjednoczonych,DomOrganizatora,Toruń1999;A.E.Farnsworth,AnIntroduction
totheLegalSystemoftheUnitedStates,OceanaPublications,NowyJork1996.
41
R.H.Helmholz,UseoftheCivilLawinPost-RevolutionaryAmericanJurisprudence,„Tulane
LawReview”1992,vol.66,s.1649.
