Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
SądNajwyższyStanówZjednoczonychAmeryki
ważniejszymdzieleOduchuprawpisał,żezewszystkichtrzechwładzsądownictwo
jestnajmniejważne,a„sędziowieniesąniczymwięcejjakustamiwygłaszający-
misłowaprawa,sąbardziejpasywni,niezdolnidoprzeforsowywaniasiłyirygoru
prawa”42.Jednocześnie,mimodeprecjonowaniawartościwładzysądowniczej,Mon-
teskiuszzauważałkoniecznośćrozdzieleniajejodinnychsegmentówwładzy,po-
nieważwprzypadkubrakutakiegopodziałuniezostałabyosiągniętawolność,która
jestcelemfunkcjonowaniapaństwa43.Nadodatekpodobałmusiępomysłnadania
sędziomniezależności,nawzórfrancuski,choćmiałaonabyćrealizowanawogra-
niczonysposób.Podobniemało,anawetjeszczemniejmiejscawładzysądowniczej
poświęciłJ.Locke,dlaktóregonajważniejszebyłykompetencjedzierżoneprzez
ustawodawcę,akwestiesądowniczeprzyznawałKoroniebrytyjskiej,używając
wstosunkudoniejczęstookreślenia„egzekucjapraw”.Wnielicznychfragmentach
natematsędziówLockepodkreślał,żemająbyćznani,uczciwiorazobiektywni
imająrozstrzygaćkontrowersje,rekompensującszkody,aichwyrokimająbyćopar-
tenaprawie44.WedługR.Małajnegoangielskifilozofmiałrównieżpośredniwpływ
naukonstytuowaniesięideijudicialreview,czylimożliwościuznawaniaustawo-
dawstwaniezgodnegozprawemwyższymzanieważne:
KoncepcjaJohnaLocke’azakładała,żepoddanimogąuciecsiędostawieniaoporuwo-
becmonarchy,jeślizłamałonumowęspołeczną,wykraczającwtensposóbpozagrani-
ceobowiązującegoprawa.Dziękiswejdoktrynieprawnaturalnychiumowyspołecznej,
narzucającychpewneograniczeniarównieżnawładzęprawodawczą,Lockebezwiednie
przyczyniłsiędoukształtowaniasądowejkontrolikonstytucyjnościustaw45.
Trudnojednakzakładać,żeLocke,podobniejakMonteskiusz,postulowałode-
granieznaczącejroliwpaństwieprzezinstytucjewładzysądowniczej,którychfunk-
cjamiałasięgłówniesprowadzaćdorozstrzyganiasporówi,tymsamym,służenia
innyminstytucjomwładzyorazspołeczeństwu.Brakszerszegoodniesieniadoroli
judykatywybyłczymśnaturalnymwczasachdziałalnościobydwumyślicieli,kiedy
nawetwyróżnieniesądownictwawśródtrzechwładznieoznaczałopostawieniagona
równizpozostałymidwoma.Takiepodejściemusiałomiećwpływnaprzyszłychoj-
cówzałożycieliStanówZjednoczonych,którzyzdziełMonteskiuszaiLocke’aczer-
palipodstawyprzyszłegofunkcjonowanianowegopaństwa46.
42
Monteskiusz,Oduchupraw,tłum.T.Boy-Żeleński,t.I,ks.XI,PWN,Warszawa1957,s.239.
43
Ibidem,s.234.
44
J.Locke,TwoTreatisesofGovernment,CambridgeUniversityPress,NowyJork1964,s.125–131.
45
R.M.Małajny,Doktrynapodziałuwładzy„OjcówKonstytucji”USA,WydawnictwoUniwersyte-
tuŚląskiego,Katowice1985,s.247
46
SzerzejnatematteoriiMonteskiuszaiLocke’aorazteoriiojcówzałożycielipor.R.M.Małajny,
Trzyteoriepodzielonejwładzy,Wydawnictwo„VOLUMEN”,Katowice2003,s.160–349.
