Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
11
wyrażaćswojeopinie)wykształciłasięwoświeceniu,kiedywładza
stopniowotraciłakontrolęnadspołeczeństwemwzwiązkuzrozwo-
jemrynkuksiążkiiprasyorazrosnącąmobilnościąludności.Pod-
danizyskiwalicorazwięcejmożliwościdomanifestowaniaswojego
oporuwobecstaregoporządku,awładzadysponowałacorazmniej-
szymimożliwościamiwyciszaniagłosówkrytyki.Nowoczesnaopi-
niapublicznatotwór-wwiększościwykształconego-mieszczań-
stwa,jednaknigdybyniepowstała,gdybywXVIIIw.nieosłabły
związkiszlachtyzdworem.Elitynuciekały”oddworskiejetykietydo
miast,gdzienawiązywałyrelacjezburżuazją.Zczasemtedwiegru-
pywypracowały,jaktwierdziHabermas,nliterackąsferępubliczną”-
przestrzeńswobodnejrozmowyprzystole(Tischgesellschafen),
wkawiarniachczysalonachprowadzonychprzezkobiety.Teostat-
niemiałypełnićfunkcjęmediatorekwdialoguspołecznym,facylita-
torekzbliżeniamiędzymieszczaństwemaarystokracją.Zapraszając
doswoichdomów,stwarzałyimbowiemokazjędowymianypoglą-
dówoliteraturze,ekonomii,sztuceczypolityce.Zczasemspotkania
noświeconych”przeobraziłysięwnsferękrytykiwładzypublicznej”
,
którejwykształcenieprzyczyniłosięzkoleidoupadkustaregopo-
rządkuipowstanianowoczesnegospołeczeństwaobywatelskiego5.
Badaczeanglosascyzajmującysięhistoriąkobietioświecenia
weFrancjichętnieopieralisięnateoriiHabermasawlatachosiem-
dziesiątychXXw.JoannaB.Landeszwróciłauwagęnaograniczo-
nemożliwościdziałaniakobietpozadomemidworemwczasach
LudwikaXIV
.Ichpozycjawspołeczeństwiezmieniłasięzasprawą
rosnącejpopularnościsalonówwoświeceniu.Dziękiichprowadze-
niuzyskałyszansęnazaistnieniewtowarzystwie.Przestałybyćje-
dynieodbiorczyniamikultury:tworzącalternatywnąwobecdworu
przestrzeń,stałysięaktywnymiuczestniczkamiżyciakulturalnego.
Landes,zaHabermasem,podkreślateżegalitarnycharaktersalonów
iichfunkcjępośredniczącąmiędzyszlachtąamieszczaństwem.Swo-
jerozważaniazamykastwierdzeniem,żekobietyzostaływykluczo-
nezprzestrzenipublicznejwpierwszychlatachWielkiejRewolucji
5
Idem,Strukturalneprzeobrażeniasferypublicznej,s.93-94,99i134-135.
