Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
również,wjakisposóbpostrzegalijewspółcześni.
Niniejszeopracowanieprzywracajednostkęhistorii.Czerpieinspiracjęzmetody„mikroanalizy”,
takiejjakpracaRichardaJ.Evansaonarracjachnatematzbrodniikary
wdziewiętnastowiecznychNiemczech.Historycyzajmującysięwlatach60.i70.XXwieku
odbiegającymiodnormyzachowaniamimieliskłonnośćdokoncentrowaniasięnapoziomie
makrospołecznymiszerszymujęciustatystycznym,ponieważpróbowaliłączyćzaobserwowane
przezsiebieprawidłowościzprzemianaminawiększąskalę,takimijakindustrializacja
isekularyzacja.Evansdoszedłdowniosku,niebezpewnejracji,żewtychbadaniach„wymiar
ludzkimiałskłonnośćznikaćpodgórąstatystyk”wksiążkach,któreledwonadawałysię
doczytania.Abyuniknąćpułapekpodejściawyłączniestatystycznego,niniejszapracaomawiateż
doświadczeniajednostkoweidyskursynatematsamobójstw[15].
Sąwięctrzysposobypodejściadoproblemusamobójstwa:dyskursywny,społeczny
ijednostkowy.Niesątopoprosturóżnemetody,którepowinnosięzesobązestawić.Mamy
raczejdoczynieniazwzajemnymprzenikaniemsięwszystkichtrzechperspektyw.Wweimarskich
ihitlerowskichNiemczechsamobójstwozajmowałobardzoważnemiejscewdebatach
politycznych,socjologicznych,kulturowychimedycznych,niniejszaksiążkaomawiazatem
przemianyiciągłościwdyskursieosamobójstwie.Samobójstwoniejestjednakwyłącznie
dyskursem–musimyteżzwrócićuwagęnapraktykę.Czyntakijestsamwsobiepraktyką,
podobniejakróżnemechanizmyregulacyjneinstytucjipaństwowychikościelnych.Analiza
samobójstwajakopraktykipozwalanamprzezwyciężyćautoreferencyjnośćpodejść
dyskursywnychiprzywrócićelementjednostkowejsprawczości[16].
DlaczegoludziepopełnialisamobójstwawhitlerowskichNiemczech?Czykiedykolwiek
będziemypotrafiliodpowiedziećnatopytanie?[17]Wszystko,czymdysponujemy,toówczesne
opisyidyskursy,skorelowanezgrubszatrendyspołeczno-ekonomiczne,szerszykonteksti–jeśli
takowesądostępne–listypożegnalne.Wszystkieteźródłamówiąnamwieleowyobrażeniach
isubiektywnychpoglądachnatematsamobójstwa.Każdyzsamobójcówmiałoczywiścieróżne
powody,abysięzabić.Niniejszaksiążkawyodrębniapewneprawidłowościwmotywach
samobójczych,badającichciągłościinieciągłościwweimarskichihitlerowskichNiemczech.Czy
powodymężczyzndopopełnieniasamobójstwaróżniłysięodsamobójczychmotywówkobiet?
Samobójstwamężczyznprzyciągaływiększąuwagęniżsamobójstwakobietwweimarskich
inazistowskichNiemczechorazwszędzieindziejwnowoczesnejEuropie,awskaźnikisamobójstw
byływśródmężczyznwyższeniżwśródkobiet.Niniejszamonografiapodejmujenajnowsze
zainteresowaniepłcią.Rzucazwłaszcza,przezpryzmatsamobójstwa,światłonazmieniającesię
ideałymęskości.Dlamężczyznbyłaonazarównozinternalizowanąwartością,jakistatusem
społecznymzprzypisanymzestawemrólioczekiwań.Niezdolnośćdosprostaniatym
oczekiwaniomstanowiłaistotnyimpuls,abysięzabić[18].
Chociażnigdynieudasiępoznaćponadwszelkąwątpliwośćostatecznychpowodów,dla
którychludzieodbierająsobieżycie,listypożegnalnepozwalająprzynajmniejpokusićsię
oprawdopodobnąinterpretacjęmotywów.Jednocześnienaziściczęstoświadomieprzekręcali
fakty,abyzamaskowaćmorderstwajakosamobójstwa.Musimyzatempamiętaćozasadniczej
różnicypomiędzyprzedstawieniemsamobójstwazjednejstronyajegomaterialną
rzeczywistościązdrugiej.
Samobójstwomaoczywiścieróżneznaczeniawposzczególnychspołecznościach.Przykładowo,
wieluludziprześladowanychprzeznazistówodbierałosobieżycie.Czynależypostrzegać
teśmiercijakosamobójstwa?Czykażdaśmierćzwłasnejrękijestsamobójstwem,nawet
poddanazewnętrznejkontroliinarzuceniom?Czybardziejużytecznejestzawężeniedefinicji
samobójstwadozamierzonychaktówodebraniasobieżycia–popełnianychautonomicznie,
zpełnąświadomościąijasnymzamiaremśmierciwwybranymmomencie?Niniejszaksiążka
uwzględniaobaaspektysamobójczegoczynu[19].
II
Tebardzozłożonekwestiemetodologicznepozwalająwyjaśnić,dlaczegotakniewielenapisano
osamobójstwachwTrzeciejRzeszy.Cowięcej,związaneztymtematemźródłasąrozproszone
poarchiwachwcałychNiemczech.Pierwszepraceosamobójstwachwtymokresieniemiałyzbyt
solidnegooparciawkwerendach.W1953rokulewicowypisarzGüntherWeisenbornwydał
