Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
Pierwowzorówsamorządurzemiosłamożnadoszukiwaćsięworganizacjach
zrzeszającychkupcóworazrzemieślników30.WXw.wpaństwachpołudniowej
izachodniejEuropyzaczęłypowstawaćcechy31-wtedyporazpierwszyużyto
wEuropietegoterminu32.PierwszecechywPolscezaczęłypowstawaćokoło
połowyXIIIw.33PrzywilejlokacyjnyKrakowaz1257r.wskazuje,żewtym
mieścieistniałyjatkirzeźnicze,stacjerzeźników,piekarzyiszewców.WKrako-
wiezatemprzedstawicieletychtrzechzawodówjakopierwsiutworzylicechy,
prawdopodobniemiędzy1241a1257r.34
Organizacjecechoweistrukturycechówzostaływzasadziewniezmienio-
nejformieprzeniesionenaobszaryPolskiprzezrzemieślnikówzachodnioeu-
ropejskich35.WPolscebowiem,pookresiewzmożonychnajazdówtatarskich
imongolskich,zaistniałapotrzebaodbudowaniazniszczonegokraju,coskłoniło
ówczesnychwładcówdotworzenialiberalnych,anawetuprzywilejowanychre-
gulacjidotyczącychrzemieślnikówikupców.Kolejnąprzesłanką,którazachę-
caładomigracjirzemieślnikówzpaństwEuropyZachodniej(główniepaństw
niemieckich),byłacorazmocniejszakonkurencjawtychkrajach.
rzemieślnicze,którychtwórcąmiałbyćNumaPompiliusz,legendarnydrugikrólRzymu,aszczy-
towyokresrozwojuidziałalnościrzymskichkolegiówmiałmiejscepouchwaleniulexClodiade
collegiisw58r.p.n.e.itrwałdolikwidacjiznacznejczęścitychstowarzyszeńprzezSenatus
Consultumw56r.p.n.e.;b)rzymskiekorporacjekupieckie,zrzeszającekupców;c)rzymskieizby
adwokackie,Collegiatogatorum;d)organizacjezawodowychrzemieślnikówpracującychnapo-
trzebydworówfeudalnych;e)związkiniewolnikówrzemieślników(niewolnychrzemieślników)
pracującychnadworachfeudalnychwewczesnymśredniowieczu;f)dobrowolnezwiązkiwolnych
rzemieślników;e)bractwareligijne.
30M.Grzelak,R.Kmieciak,Ustrójizadaniasamorządugospodarczego[w:]Samorząd
wPolsce,podred.S.Wykrętowicza,Poznań2001,s.239.
31NaokresX-XIw.przypadafunkcjonowanieorganizacjirzemieślniczychwLombardii(Pa-
dwa),noszącychnazwęnministerie”;por.R.Kmieciak,Samorząd...,s.40-42.Późniejtakieorgani-
zacjepowstaływMediolanieiWenecji;por.R.Kmieciak,P.Antkowiak,K.Walkowiak,Samorząd
gospodarczy...,s.36.Rzemieślnicywykonującydanyzawódnajczęściejtworzyliwpierwszejko-
lejnościbractwacechowe,którychcelembyłaochronainteresówgospodarczych.Bractwacecho-
weuczestniczyływżyciureligijnymoraztowarzyskimsamychrzemieślników,atakżestanowiły
formęzabezpieczeniarzemieślnika;por.J.Trembecki,Rzemiosłoicechywdawnejiwspółczesnej
Polsce,Kraków1947,s.35.Zbractwcechowychwykształciłysięcechy.Powstawałykorporacje
rzemieślnikówzwanekonfraterniami;por.J.Kasztelewicz,Praworzemieślnicze,Londyn1943,
s.6.WokresiepanowaniaFilipaPięknegoweFrancjisammonarchazacząłorganizowaćsamorzą-
dyrzemieślników,nadającimuprawnieniaadministracyjne(administracjikrólewskiej)wzakresie
nadzorunadprodukcjąinadzorunadpracą,ujednoliconowskalikrajuczaspracyiwysokość
wynagrodzeniawróżnychzawodach,atakżewyznaczonoosobywchodzącewskładorganów
cechów;por.S.Herbst,Cechyrzemieślnicze,Katowice1948,s.14.
32Pierwszawiadomośćocechurybackimpochodziz943r.,asamanazwancech”maźródło
wterminieniemieckim:zeichen-znak.Znak,inaczejcecha,togodłocechowe,któresłużyłodo
zwoływaniamistrzówwykonującychtensamzawódnazebraniacechowe;por.J.Trembecki,
Rzemiosło...,s.46;S.Herbst,Cechy...,s.1.
33E.Dębowski,Dziejerzemiosławkrótkimzarysie,Łódź1947,s.13-14.
34J.Trembecki,Rzemiosło...,s.48,choćwliteraturzekwestionujesiędatę,przesuwając
bliżej1285r.Za:J.Jastrzębski,IzbarzemieślniczawKrakowiewlatach1927-1939,Kraków
2010,s.10.
35J.Trembecki,Rzemiosło...,s.6.