Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Dopodstawowychzadańcechunależało:ustalaniezasadprzyjmowania
uczniów,czeladnikówimistrzów,określaniewynagrodzeniaczeladników36,re-
gulacjasprawzwiązanychzprodukcjądanegotowaru,podziałmateriałówdo
produkcji,zarządzaniemajątkiemcechowym,wykonywanienadzorutargowe-
goipolicjiprzemysłowej,wykonywaniesądownictwacechowego,prowadzenie
działalnościsamopomocowej,udziałwuroczystościachreligijnych,ustalanie
lubwspółudziałwustalaniucensprzedaży37,wykonywanieczynnościzwiąza-
nychzobronąmurówmiejskich,pełnieniefunkcjistrażypożarnych38,wspo-
maganiechorychrzemieślników,udzielanieprawadodalszegoprowadzenia
rzemiosłaprzezwdowęrzemieślnika,utrzymywaniewspólnychurządzeńna
potrzebyrzemieślników(byłytonp.folusze,blichy,młyny,garbarnie)39.Zasad-
niczocechyposiadałymonopolwytwarzania,rzadziejsprzedażykonkretnego
produktunadanymterenie40.Ograniczaniemonopolucechowegodałopoczątek
tworzeniuwolnychzawodów41,aorganizacjecechowezapoczątkowałypowsta-
waniesamorządurzemieślniczego42.
PierwszeizbyrzemieślniczenaziemiachpolskichpowstaływPoznaniu
iBydgoszczy.Podstawąprawnąichutworzeniabyłatzw.pruskaustawapro-
cederowaz1869r.wbrzmieniunowelizacjiz26lipca1897r.43Pruskiminister
przemysłuihandlunadałobuizbomrzemieślniczym-wPoznaniuiBydgosz-
czy-wdniu25września1899r.statuty,inaichpodstawiezdniem1kwietnia
1900r.obieteizbypowstały.Miałyonecharakterpodmiotówprawapubliczne-
go44.W1907r.wKrakowiepowstałaKrakowskaIzbaRękodzielnicza,skupia-
jąca26cechów45.
Po1918r.pierwszącałościowąregulacjąorganizacjirzemieślniczych
wPolscebyłorozporządzeniePrezydentaRzeczypospolitejoprawieprzemy-
słowem46.Rozporządzenietoregulowałofunkcjonowaniecechów(wolnych
cechówzwanychwolnymikorporacjamirzemieślników),doktórychprzyna-
leżnośćrzemieślnikówbyłafakultatywna.Dopierojednakoddnia10kwietnia
36Codozasadyuczeńnieotrzymywałżadnegowynagrodzenia,aczasamirodziceuczniazo-
bowiązanibylidouiszczaniaopłatzatowarzniszczonywczasienaukiprzezucznia;za:S.Herbst,
Cechy...,s.3.
37Wniektórychmiastach(np.wKrakowie)toradamiejskaustalałacenysprzedażytowarów
wporozumieniuzorganamicechu.
38J.Trembecki,Rzemiosło...,s.37-55.
39S.Herbst,Cechy...,s.8.
40Ibidem,s.11.
41S.Herbst(ibidem,s.17-18)wskazuje,żejużodXVIw.zaczynająbyćzgłaszaneżądania
rzemieślnikównależącychdocechówouwolnieniesięodzależnościcechowejiżądaniaswobod-
negowykonywaniazawodu,tozaśmożnabyłouzyskaćpoprzezuzyskanieprzywilejusłużebnika
królewskiego-początekwolnychzawodów.
42R.Kmieciak,Samorząd...,s.40-41.
43M.Grzelak,R.Kmieciak,Ustrój...,s.241.
44Szerzej:R.Kmieciak,Samorząd...,s.47-54.
45J.Jastrzębski,Izba...,s.11.
46Art.141-194rozporządzeniaPrezydentaRzeczypospolitejzdnia7czerwca1927r.oprawie
przemysłowem(Dz.U.R.P.Nr53,poz.468zpóźn.zm.).
