Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
41
obywatelskiegowychowaniaPolaków.[...]Polacymogliczęścioworealizować
swojeaspiracjeniepodległościowe,azwłaszczaprzejawiaćjewdziedzinie
nauki,oświaty,kultury,aczęściowotakżegospodarki”37.
Struktura,funkcjeczywielkośćpowiatówbudziłyjednakodpoczątków
IIRPkontrowersje.Niektórzyteoretycyipraktycy,np.spośródprzedsta-
wicieliNDB.WasiutyńskiiJ.Zdanowski,widzieliwsamorządziepowiato-
wymgłównąjednostkęsamorządową;wprojekciekonstytucyjnymZLNzaś
S.Głąbińskiwymieniałpowiattylkofakultatywnie.Znanyprawnikidziałacz
samorządowyM.Jaroszyńskiupominałsięopowiaty:
nWkrótcepoobjęciuziemb.zaborupruskiegoprzezPolskęsamorządfaktycz-
niezawieszono,rozwiązującwkwietniu1919rokusejmikiiwydziały,oddając
tymczasowofunkcjęorganówsamorządowychmianowanymwydziałom
powiatowym.Restytucjasamorządupowiatowegowtejdzielnicynastąpiła
dopierowdrugiejpołowieroku1921”38.
PolemizujeztymsądemwspółczesnabadaczkaReginaPacanowska:
nPowołanietymczasowychwydziałówpowiatowychprzeczyło[...]opiniom
oprzerwiewdziałalnościsamorządupowiatowegowbyłejdzielnicypruskie-
j”39.Niemniejinniobserwatorzytejdziałalnościwskazywali,żewb.Galicji
nieprzeprowadzonowyborówdoradpowiatowychaniw1919,aniw1927r.
(choćwtedyodbyłysięwyborygminne).Otopowołanawceluzreorganizo-
waniaadministracjizpoczątkiem1926rokutzw.Komisjatrzech(wskładzie:
37S.Wójcik,dz.cyt.,s.85.nByłydwiezasadniczeprzyczynytakiejsytuacji.Monarchia
austro-węgierskawchodziławówczaswokreskonstytucyjnegopaństwaprawnego,azara-
zemprzeżywałaszokpoklęscewwojniezPrusami(Sadowa1866r.),przestającsięliczyć
jakohegemonwEuropieŚrodkowej.Wówczesnejopiniieuropejskiej,jakiwoceniehi-
storykówstawałasięzlepkiempaństwiludów,którychwramachstaregosystemujużnie
mogłautrzymaćsiłą.Skutkiemtegobyłydokonywanezmianyustrojowe.Ustawodawcaau-
striackiprzyznałwchodzącymwskładmonarchiitzw.krajomkoronnymautonomięipołą-
czonyzniąsamorządterytorialny”-tamże.
38M.Jaroszyński,SamorządterytorialnywPolsce.Stanobecny.Wnioskidoreformy,
Warsza-wa1921,sl71l•MaurycyJaroszyński(1890-1974),prawnik,specjalistazzakresu
prawaadministracyjnego;1921-1939pracownikadministracjipaństwowej;1930-39prof.
WolnejWszechnicyPolskiej;1942-45prof.polskiegowydziałuprawawOxfordzie;1946-
61prof.UW;od1958członekPAN;współautordziełaPolskieprawoadministracyjne(1956),
ponadtoprace:Zagadnieniaradnarodowych(1961),Prawopracownikównaukowych(1967)
-m.in.wg:EncyklopediapowszechnaPWN,Warszawa1974,t.2,s.338.
39R.Pacanowska,SamorządpowiatowywWielkopolscewlatach1919-1939,Poznań
2006,s.35.
