Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FILOZOFICZNEASPEKTY,KONTEKSTYIWYMIARYFENOMENUSAMOTNOŚCI
15
OtóżBierdiajewdowodzi,żenmożnawyróżnićczterytypyrelacjimiędzy
samotnością«ja»ispołeczeństwem”4.Dwapierwszenmogąbyćokreślonejako
harmonijnewstosunkudootaczającegośrodowiska,natomiastdwanastępne
jakokonfliktowe”5.Asątokolejnosytuacje,wktórych:n1.Człowiekniejest
samotny,jestspołeczny.[ł]2.Człowiekniejestsamotny,niejestspołeczny.[ł]
3.Człowiekjestsamotny,niejestspołeczny.[ł]4.Wkońcuczłowiekmożebyć
samotnyispołeczny”6.
Pierwszyprzypadek(przypomnijmy:gdynczłowiekniejestsamotny,jestspo-
łeczny”),zdaniemrosyjskiegofilozofa,zachodzinajczęściejinajpowszechniej,
stądspośródwymienionychjestonnajbardziejpodstawowy.Zachodziwewszyst-
kichtychsytuacjach,wktórychn«ja»całkowiciedostosowałosiędośrodowiska
społecznego”.Dziejesiętakzasprawąwysokiegowspółczynnikauspołecznienia
jednostki.Wtejkonstelacjiwzajemnychodniesieńmiędzyjednostkąaspołe-
czeństwemn«Ja»jeszczenieprzeżyłozerwaniaisamotności”.Jakzaznacza
Bierdiajew,odnoszącswojeobserwacjedotegotypuosobowości,którymożna
określićjakotypmimetyczny:
nJa”czujesięwspołecznejcodziennościjakwdomu,możezająćwniejwyso-
kiestanowiskoinawetbyćwielkimczłowiekiem.Jednakwtypietymprzeważają
naśladowcy,nieoryginalniludzie,przeciętni,żyjącytym,conogólne”,przekształ-
conymwdziedzicznątradycję,przyczymniemaznaczenia,czyjesttotradycja
konserwatywna,liberalnalubrewolucyjna.
Najzwięźlejinajprościejmówiąc,osobowośćmimetyczną(naśladowczą)mają
ludziehołdujący–zazwyczajnieświadomie(cowniczymnieumniejszaichoso-
bistegowkładuwto,czymokazujesię,żesięstali)–zasadzienbierni,mierni,ale
wierni”.Myliłbysięjednakten,ktobysądził,żesamotnośćwtymprzypadku
niezachodzi.Wartozwrócićuwagęnamotyw,jakiprzyomawianiutypumime-
tycznegouruchamiaBierdiajew.Zawierasięonwstwierdzeniu,żeświadomość
osobyoorientacjinaśladowczejiwiernopoddańczejnjestnajbardziejzobiektywi-
zowanaiuspołeczniona”.Szczególnieważny,wtymkontekście,jestwybrzmiały
tuterminnzobiektywizowana”.Prawosławnypersonalista,winnymmiejscuRoz‑
ważańoegzystencji,niepozostawiazłudzeńcodotego,żenobiektywizacjaozna-
czaodosobnienie”7lubteżwyobcowanie8.Tezaś,jakwiadomo,oczymprzyjdzie
namjeszczepóźniejpowiedziećsłowo,sąszczególnymiodmianamisamotności,
dającymiwyrazjejnegatywności.Toteżnaśladowczaformauspołecznieniatylko
pozornieniemanicwspólnegozsamotnością.Taknaprawdębowiemjednostka
4M.Bierdiajew,Rozważaniaoegzystencjił,s.59.
5Ibidem,s.58.Jeśliniezaznaczonoinaczej,wszystkiecytowanedalejwypowiedziBierdiajewa
pochodzązRozważańoegzystencjił,akonkretniezRozważania3,pkt1,s.58.
6Ibidem.
7Ibidem,s.40.
8Ibidem,s.39.
