Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Filozofiasamotności***
PIOTRDOMERACKI
Samotnośćwdyskursiefilozoficznym,podobniejakwfilozoficznejświadomości
pokoleń,nieodrazuzyskałatakeksponowanąpozycję.Gdysiębowiemprze-
mierzy,zhistoryczno-filozoficznymoprzyrządowaniemiwnikliwością,wielo-
wiekoweiwielorakie,nierzadkostromeikręteścieżkifilozoficznejrefleksji,
stająsięjasneconajmniejdwiekwestie:popierwsze,samotnośćtematyzowano
wniejzniespożytąenergiąwewszystkichwłaściwieepokachfilozoficznych,
czyniąctojednaknaogółmarginalnieimimochodem.Podrugiezaś,iwzwiązku
zpierwszym,dorangisamodzielnegoproblemufilozoficznegosamotnośćurosła
dopierowwiekuXX,wdwóchzaledwieprzypadkachzyskującdlasiebienazwę
nfilozofiisamotności”2.Pozostającwjejobszarze,chciałbymwskazaćipokrótce
omówićnajbardziejcharakterystycznedlaniejkwestie.
Przedmiotemmaterialnymfilozofiisamotnościjest,jaksugerujesamanazwa,
samotnośćujętanajogólniejinajczęściejjakopredykatludzkiejegzystencji,choć
zdarzająsiępodejścia,któreatrybutsamotnościprzypisujątakżepozaludzkim
obiektom,takimnaprzykład,jakBógczyzwierzęta.Formalnymprzedmiotem
filozofiisamotnościjest,wzależnościodjejprofilu,bądźlogiczny,bądźfenomeno-
logicznyaspektsamotności.Tenpierwszyukierunkowanyjestnasamotnośćroz-
patrywanąjakopojęcie,drugiorientujesięnasamotnośćjakofenomen3.Pojęcie
samotnościtylkoczęściowopozostajezbieżnezjejfenomenem.Musionobowiem
spełniaćdefinicyjnewymogistawianepojęciom,którejużjednaknieobowiązują,
wtakimzakresieistopniu,analizocharakterzefenomenologicznym.
Pojęciesamotnościwinnobyćrozpatrywaneprzezodniesieniegodologicz-
nejrelacjijedno–wiele,abstrahujączupełnieodfenomenologicznychsposo-
bówdaniasamotności,tegomianowicie,jaksięonaprzejawiawpoluludzkiego
***Prezentowanetuustaleniaipoglądystanowiąreprezentatywnąpróbkęmoichbadań,które
prowadziłemwkontekściefilozofiisamotnościwInstytucieFilozofiiUniwersytetuMikołajaKopernika
wToruniu,wlatach2001-2007,częśćznich,ocharakterzegłówniehistoryczno-filozoficznym,przed-
stawiającwpracymagisterskiejnapisanejiobronionejwInstytucieFilozofiiUMKwToruniupod
kierunkiemprof.zw.dr.hab.WłodzimierzaTyburskiegowroku2003(tytułpracy:Topossamotno‑
ściwdziejachflozofi.Przeglądstanowisk).Zasadniczą,dojrzalsząipełniejszączęśćwykonanych
badań,sformułowanychwtrybieproblemowym,przedstawiłemzkoleiwswojejrozprawiedoktor-
skiej,którejpromotorembyłtakżeprofesorTyburski,aktórąobroniłemwroku2007(tytułpracy:
Filozofcznywymiarfenomenusamotności).
2ChodziodwukrotnąwzmiankęEmmanuelaLévinasa,zamieszczonąprzezeńwpracyCzas
ito,coinne,wktórejexpliciteposługujesięonwyrażeniemnfilozofiasamotności”,orazomniej
zdawkowe,abardziejeksponowaneużycietegowyrażeniawpodtytulenajważniejszejrozprawy
przezMikołajaBierdiajewa.Por.E.Lévinas,Czasito,coinne,tłum.J.Migasiński,Warszawa1999,
s.50,52;M.Bierdiajew,Rozważaniaoegzystencjił
3Podziałnapojęcieifenomenznajdujeswójprototypiuzasadnieniewprzyjmowanymprzez
MartinaHeideggerapodzialenaprzeżycieipojęcie.Zob.np.M.Heidegger,Fenomenżyciareligij‑
nego,tłum.G.Sowiński,Kraków2002,s.302.
