Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Topikamitologicznawpoezjidawnej
19
cydowanie,chciałobysięnawetrzec:zezłością,odrzuconyjakonieadekwatnydo
sytuacji,wktórejsięznalazł.Efektemjesthiperbolizacjażalupostracieżony.
StopizowanywątekpłaczącejNiobe,choćzasadniczoprzypisanytwórczości
funeralnej,wykorzystywanybywarównieżwinnychkontekstach:lamentanty‑
cznejmatkisymbolizujewówczasogromnysmutek,niekonieczniespowodowany
przezśmierć.Znaczniewęższeużyciewiążesięnatomiastznastępnymtoposem
funeralnym,któryokreślićmożnajakonCharonprzewożącydusze”.ChoćCharon
iAcherontniesąwżadnymstopniuelementemwierzeńchrześcijańskich,prze‑
wożenieduszydoHadesustałosięsugestywnymsymbolicznymwyobrażeniem
przejściaduszydoinnegoświata.Możliwośćoryginalnejrealizacjitoposuleży
wtymprzypadkuprzedewszystkimwjegoukształtowaniustylistycznym,które
możeprzyjąćpostaćmetonimii1Charonazastępujenłódź[ś]Pławuostatniego”
(Z.Morsztyn,Dumaniewolnicza,w.1411142)1atakżerozbudowanyobraz
poetycki,jakwBiczuBożymKaspraTwardowskiego:
Otonastraszneswojemieczawyciągnienie
LecąjakogradduszewPlutonowecienie,
GdzieCharonoszędziaływpobutwiałejłodzi
WszystkichnaonświatrzekąStygowąuwodzi
IprowadzijenasądRadamantówsrogi1
BiczBożyaboKrwawełzyutrapionejmatki,
ojczyznypolskiej,pozmarłychsyniechswoich,
w.127113147
Charon,wmitologiiisztuceantycznej(etruskiej)mrocznebóstwo,anawet
demonśmierci,przewoziłzmarłychprzezzamulony,bagnistyAcheront.Użycie
wcytowanymfragmencie(atakżewwieluinnychtekstach)nazwyStyksu1
podziemnejrzekiodznaczającejsięmagicznymiwłaściwościami1wynikałoza‑
pewnezfaktu,iżbyłtojedenznajbardziejznanychelementówtopograficznych
Hadesu.Wymienialnośćniektórychnazwwłasnych(substytucja)miałajednak
swojegranice,dlategotrudnoorzec,czynp.wutworzeMarcinaNieborowskiego
jestlicentiapoeticaczyzwyczajnybłąd:
DajBoże,abynietam,gdzietrójgłowy
Cerberprzewozinieszczęśliwedusze
PrzezonAcherontstraszliwegomorza,
NaSatyrypisanewroku1650Respons[ś],
w.200120248
WstronęreinterpretacjiidzienatomiastAdrianWieszczycki,aktualizując
wątekmitologicznyinadającmunoweznaczenie:noszącacechyśredniowieczne
47Ibidem.
48Ibidem.
