Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
MarzenaWalińska
Nietrudnozauważyć,żewprocesieprzekształcaniamotywumitologicznego
wtoposdoszłodoeliminacjiważnegoaspektumitu:Niobeprzecieżsamasprowa‑
dziłanasiebienieszczęście,prowokującswojąpychąbogówolimpijskich.Wpoe‑
tyckichrealizacjachtejrewokacjimitologicznejprzyczynarozpaczyzostajepo‑
minięta,awyeksponowanieogromużalusugeruje,żeśmierćsynówicórekNiobe
byłaprzedwczesnainiezawiniona,czylitaka,jakazawszewnaszymrozumieniu
jestśmierćdzieci44.Selekcjaniektórychtylkoskładnikówmitupołączonazelimi‑
nacjąinnychcechujewykorzystaniemitologiiwliteraturzestaropolskiejnietylko
wzakresietopiki.
Wpoezjibarokowejodnotowaćmożnatakżeprzypadekodrzuceniatoposu
Niobe1choć,paradoksalnie,wymagałonrównieżprzywołaniapostacimitycz‑
nejmatki(podobniejakwutworachprogramoworezygnującychzpośrednictwa
MuziApollina,wexordialnychprośbachonatchnienietrudnosięobyćbezwspo‑
mnieniaowychbóstw45).AndrzejLeszczyński,poetaminorumgentium,opłakuje
zmarłąprzyporodzieżonę.Rozpaczpojejśmiercisilniekontrastujezobojętnoś‑
ciąwobecjednoczesnejśmiercidziecka:
Synzatobą,cośmigoświeżoporodziła,
Lecztomniejsza,gdybyśtysamażywabyła!
NiechNijobenaddziećmi,jakchce,kamienieje1
Mnieciebieżal,odziecięnicmisięniedzieje;
LamentImściPanaAndrzejazLesna[ś]
gdymumałżonka[ś]umarła,w.4114446
WsiedemnastowiecznejPolsceśmierćniemowlęcianiebyłaoczywiścieni‑
czymnadzwyczajnym,jednakiutworyżałobnenaśmierćmałychdziecinienale‑
żałyjużdowyjątków(bywspomniećprzywoływanegowcześniejMiaskowskiego
im.in.jegobezpretensjonalny,króciutkiwiersznaśmierćrocznegosynka);tym
bardziejdziwijawnademonstracjabrakuuczućpodmiotulirycznego.ToposNio‑
be,przywoływanyzazwyczajwkontekścieśmiercidzieci,zostajeprzezpoetęzde‑
44Eliminacjanzbędnych”zpunktuwidzeniatwórcycechNiobe(pycha,zarozumialstwo,bez‑
myślność)cechujejużTreny,wktórychpostaćNiobejestjednymznajważniejszychsymboli(amoże
nawet,jakproponujeP.Wilczek,jednązmasekpodmiotulirycznego1por.Idem:Dyskurs.
Przekład.Interpretacjaś,s.23124).Jesttozarazemjedenzprzykładówdowodzącychznaczenia
lirykiczarnoleskiejwprzyswajaniupoezjipolskiejmitologizmów:takiwizerunekNiobezostaje
utrwalonyprzeznastępcówKochanowskiego(podobniewprzypadkuPersefony,którąautorTrenów
nmianował”naboginięśmierci).Utworemmającymfundamentalneznaczeniedlarecepcjiidal‑
szegofunkcjonowaniawtradycjiliterackiejwątkówmitologicznychbyłyoczywiścieMetamorfozy
Owidiuszaidwastaropolskietłumaczeniategodzieła,różniącesięzarównopodwzględemwier‑
nościoryginałowi,jakitechnikiprzekładowej.Zob.M.Wichowa:„Przeobrażenia”JakubaŻe-
browskiegoi„Przemiany”WalerianaOtwinowskiego.Dwastaropolskieprzekłady„Metamorfoz”
Owidiusza.Łódź1990.
45Zob.B.Pfeiffer:„Muzaprostychrymów”…
46Cytatypodajęwedługedycji:Poecipolskiegobaroku.T.1ś
