Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
DRAMATDOODCZYTANIA
danychioprogramowania18,nadalpostrzegasięgowkategoriachfor-
my,któradomagasięteatralnejaktualizacji19.Jeślicelembadaniajestzaś
dramatrozumianyjakozapisprocesuobserwacjiczypatrzeniaufundo-
wanynasłowiepoetyckim,topodstawowymmateriałembadawczym
powiniensięstaćjęzykutworu.Nieprojektowanerozwiązaniascenogra-
ficzne,niekonstrukcjapostaci,nieabstrakcyjnieujęteisformalizowane
pozycjenadawczo-odbiorcze.
Analizajęzykadramatuwymagaokreślonejperspektywybadawczej,
koncentrującejsięnamocywizualnejczyteżsileretorycznejsłowa.Nie-
stetyprzyznaniedramatowipełnejautonomiczności20,któredoprowa-
dziłowpewiensposóbdozakończeniakonfliktumiędzyliterackąate-
atralnąkoncepcjąlektury21,przyczyniłosięparadoksalniedowyłączenia
PerformingCulturalMemoryintheAmericas,Durham2003,s.28-29).Należyjednak
zaznaczyć,żeautorkapojęciemtymokreślaprocesymodelującegłębokieznaczenia
tekstu.KoncepcjęTaylorwswoichrozważaniachozadaniachdramatologiiwykorzy-
stujeostatnioDariuszKosiński(por.D.Kosiński,Natręci,czylikiedyprzyjdąpodpalić
dom.Dramatologia,dramat,scenariusz,w:Polskadramatyczna2.Dramatidramatyza-
cjewXVIIIiXIXwieku,podred.M.BorowskiegoiM.Sugiery,Kraków2014).
17Por
.N.Goodman,LanguagesofArt.AnApproachtoaTheoryofSymbols,Bobbs-
Merill1968,s.210-212.Wartozaznaczyć,żedefiniowanietekstuliterackiegojakopar-
tytury,awięcswegorodzajuparadygmatudlaprzedstawienia,sytuujedramatwpo-
zycjinadrzędnejwstosunkudospektakluteatralnego.Por
.teżJ.L.Styan,Partytura
dramatu,przeł.K.Karkowski,nPamiętnikLiteracki”1976,z.3.WPolscepropozycję
potraktowaniatekstujakopartyturysformułowałZbigniewRaszewski(Z.Raszewski,
Partyturateatralna,nPamiętnikTeatralny”1958,z.3-4).Ostatniopojęciemtymposłu-
gujesięrównieżPawełStangret(P
.Stangret,Partyturajakotekstteatralny,w:Dramat
wtekście-tekstwdramacie,dz.cyt.).
18MetaforędanychioprogramowaniawykorzystujeW.B.Worthen,Dramat:między
literaturąaprzedstawieniem,dz.cyt.Por
.teżtenże,ShakespeareandtheAuthorityof
Performance,Cambridge2003.
19Corazczęściejwpracachbadawczychpodejmowanyjestwątekinnychsposo-
bówaktualizacjimateriałuliterackiego(por.W.B.Worthen,Dramat:międzyliteratu-
rąaprzedstawieniem,dz.cyt.).Teatrokazałsiętylkojednymzmediów,dziękiktórym
utwórmożesięzrealizować.Zarównieuprawnioneuznajesięobecnie:recytacjępu-
bliczną,słuchowisko,teatrtelewizjiczyadaptacjęfilmową.Otelewizyjnychifilmowych
realizacjachdramatu-por.J.Limon,Obrotyprzestrzeni.Teatrtelewizji.Próbaujęcia
teoretycznego,Gdańsk2008.
20ZwracanatouwagęjedenzostatnichartykułówSkwarczyńskiejpoświęconytej
tematyce(S.Skwarczyńska,Otypologiędziełsztukiteatralnejzewzględunastopień
ichodchyleniaoddramatycznychtekstów,w:Problemyteoriidramatuiteatru,wybór
ioprac.J.Degler,Wrocław1988).Por
.teżP
.Pavis,Odtekstudoprzedstawienia.Trudny
poród,przeł.M.Sugiera,nDialog”1989,nr8;F
.Ruffini,TheCultureoftheTextandthe
CultureoftheStage,w:E.Barba,N.Savarese,ADictionaryofTheatreAnthropology.The
SecretArtofthePerformer,London-NewYork1991.Wartojednakpamiętaćogłosach
odmawiającychdramatowiautonomiczności.Por
.J.Alter,FromTexttoPerformance.Se-
mioticsofTheatrality,nPoeticsToday”1981,nr3.
21Por
.S.Dąbrowski,Zzagadnieńdramatu.Niektóreopinieorolisłowawdramacie,
nPamiętnikTeatralny”1972,z.2;J.Świdziński,Problemymetodologiczneliterackiej
