Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
DRAMATDOODCZYTANIA
Sceniczność,czylionowąpoetykędramatu
I
Współczesnafilologiatraktujedramatjakogatunekngraniczny”,wy-
mykającysięjednoznacznymklasyfikacjom.Źródełowegodwoistegoży-
wota9przywykliśmyupatrywaćwconajmniejdwóch,nieprzekładalnych
nasiebieparachopozycji:literatura-teatr,mimesis-diegesis.Trwałość
tychukładówjestotylezastanawiająca,że,popierwsze,wciąguostat-
nich50latokazałysięonenieproduktywnejakonarzędziaopisuspecy-
fikidramatu;podrugie,gatunektenjestufundowanynajeszczejednej,
wydolniejszejbadawczoopozycji:słowo-obraz.
ZjednejwięcstronyzrozumiałaokazujesiękonstatacjaStefanaTreu-
gutta,któryformułującdefinicjędramatuniescenicznegozamieszczoną
wSłownikuliteraturypolskiejXIXwieku,zauważał:nobecnie,gdymateria-
łemliterackiminscenizacjiteatralnejmożebyćkażdypraktycznietekst,
poezjaliryczna,adaptowanapowieść,prozadyskursywnanawet,pytanie
oscenicznośćbądźksiążkowośćjakiegośdramatuprzestałomiećzna-
czenie”10.Zdrugiejstronywykluczeniezesłownikadramatologicznego
takichterminów,jaksceniczność,predyspozycjawykonawczaczywizja
wystawienia,nieprzyczyniłosięwcaledojasnegozdefiniowanianistoty”
gatunku.Wydajesię,żekwestiętęjeszczebardziejskomplikowało11.
Wątpliwościnieulega,żeistotąpoetyckiejwizjijestkunsztsłowadra-
matycznego.Kunsztpisarzaudzielającegogłosuposzczególnymdramatis
personae,którychwypowiedzistająsięprzekaźnikamiokreślonychper-
spektywnarzucanychnaświatprzedstawiony.Zapisliteracki,konwencja
słowna,towarunekzaistnieniaobrazuscenicznego,ajednocześniego-
towainstrukcjajegooglądu.Zjednejstronyscenadramatustanowire-
zultatprocesuuprzestrzennieniadokonywanegoprzezautorazapomocą
słowa,zdrugiejzaś-ekranodbijającywszelkiezniekształcenia,jakim
ulegaświatzamkniętywjęzyku.Owazawikłanarelacjamiędzysłowem
aobrazemstawiawięcprzedwspółczesnymbadaczemprawdziwewy-
zwanie.Potraktowaćjąnależyjednakprzedewszystkimjakoszansęna
9PojęciemtymposługujęsięzaDobrochnąRatajczakową.Por
.D.Ratajczakowa,
Sługadwóchpanów:dwoistyżywotdramatu,nTekstyDrugie”1990,nr5-6.
10S.Treugutt,Dramatniesceniczny,dz.cyt.,s.192.
11Jednymzwyraźnychgłosówpodejmującychtękwestięwostatnimczasiejest
artykułArturaGrabowskiegoiJackaKopcińskiego,otwierającytomDramatwtekście-
tekstwdramacie.Badaczewswoimartykulewyznaczajądośćobszernąlistęproble-
mów,zktórymimusisięmierzyćwspółczesnadramatologia.Sporaichczęśćwynika
główniezniejednoznacznegostatusutekstu.Por
.A.GrabowskiiJ.Kopciński,Dramat-
przedmiotdoodnalezienia(słowowstępne),w:Dramatwtekście-tekstwdramacie,pod
red.A.GrabowskiegoiJ.Kopcińskiego,Warszawa2015.
