Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
DRAMATDOODCZYTANIA
Źródełdramatunależyupatrywaćnietylkownapięciumiędzywidze-
niemamówieniem,lecztakżewrelacjimiędzybezpośrednimdzianiem
sięamówieniemonim.Układudwóchelementówniemożnajednakspro-
wadzićdojednoznacznejopozycjimiędzyprezentacjąscenicznąanar-
racją,międzymimesisadiegesis.JakpowiadałbowiemJohannWolfgang
Goethe,wtragediinnawetto,oczymsięopowiada,musibyćpokazane,
jakgdybybyłoczęściąakcji”7.Kompozycjautworutowynikmechani-
zmuwydzielającegookreślonepolaobserwacji,perspektywyitekstowe
sposobyichzapisu.Zachodzituspecyficznagradystansem,optykąoraz
punktemwidzenianarzucanymodbiorcy.Towłaśnietagratworzyroz-
budowaneistabilnetłoumożliwiającezaistnieniefundamentalnychdla
dramatuprocesówkomunikacyjnych.Wtymsensiescenęnależyprzede
wszystkimtraktowaćjakowypadkowąprocesuuprzestrzennienia,któ-
regoautordokonujewyłączniezapomocąsłowa.Uprzestrzennieniaro-
zumianegoprzedewszystkimjakospecyficznyrodzajrelacjiłączącejsce-
nęzprzedstawionymświatemdramatu.
Zaproponowanawtejksiążcemetodalekturyniemanaceluprzypi-
sywaniakonkretnymutworomabstrakcyjniepojętej(tradycyjnierozu-
mianej)sceniczności,wystawialnościczyteatralności.Najważniejszym
zagadnieniemjestzatoanalizatechnikprezentacjiobrazuświatapo-
szczególnychpostaci,sposóbzestawieniatychnarracjiiujęciawzdarze-
nioweramywypowiedzidramatycznej.Kluczemdoodtworzeniaowych
konstrukcjidramatycznychjestzaśjęzykliteracki,rozumianyjakonie-
ustannawalkamiędzymowąadyskursem,amożejeszczeprecyzyjniej
międzyzdarzeniemadyskursem.Opozycjezdarzeniaidyskursu,mimesis
idiegesis,świataijegoprezentacjisąwwypadkudramatunieusuwalne,
aczkolwiekwymagająonenowegosposobuopisu.Wutworachscenicz-
nychwidaćdoskonale,jaknprzezjęzykirzeczystająsięisą”.
Kodemdostępudokompozycjidramatycznychjestniewątpliwiejęzyk
literackirozumianyjakonarzędzieorganizowaniaokreślonychpunktów
widzeniarzeczywiściscenicznejczywyznaczaniaperspektywjejoglą-
du.Mówiącjęzykiemsemiologii,możnastwierdzić,żefunkcjapoetyc-
kajęzykadramatutozdolnośćtegojęzykadotakiegoporządkowania
rzeczywistościscenicznej,któratworzywyczuwalnydystansmiędzy
odbiorcąadziełem,itymsamymwskazujenaznakowycharakterowej
rzeczywistości.Sygnałówtakrozumianejfunkcjimożnazaśupatrywać
wmimetyczno-diegetycznymfundamencie,naktórymzbudowanazo-
stajekompozycjadramatyczna.Ramasceniczna,wmojejoptycepozosta-
jącanajbardziejwyrazistymwyrazemowegozapętlenia,niemusiwcale
7J.W.Goethe,Opoezjiepickiejidramatycznej,przeł.O.Dobijanka,w:Odramacie.
OdArystotelesadoGoethego.Poetyki,manifesty,komentarze,podred.E.Udalskiej,War-
szawa1989,s.633.
