Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
wiele«czasuwolnego»[«Freizeit»]imusiałgoużyczać[zurVerfügungstel-
len]współobywatelomipaństwunaplacachćwiczeń,podczaswspólnych
posiłkówpublicznychalbowmiejscachprowadzeniadysput[Sprechhal-
le]”8.Czaswolny,któryzyskaliSpartaniedziękinadziałomkleroi,powi-
nienwedletakichinterpretacjizostaćzagospodarowanyprzezpaństwo:
Spartanienmusieli”wczasiewolnymwykonywaćokreśloneczynności.
Cudzysłów,którymBaltruschopatrzyłsłowoFreizeit,zdajesięsugerować
rozbieżnośćmiędzytakimpojmowaniemczasuwolnegoarozumieniem
współczesnym.Dziśprzecieżdopodejmowaniaaktywnościwramach
czasuwolnegozwyklenikogonietrzebazmuszać.Wniosek,którywypływa
ztakiegopostawieniasprawy,jestnieprzekonujący,oznaczałobytowszak,
żeSpartaniewczasiewolnymwypełnialiobowiązki.Taknaturalnienie
było,apowyższeuwagiwymagająuściślenia.Nadziałykleroiwistocie
przyczyniłysiędozwiększeniailościczasu,którymdysponowaliobywatele
Sparty.Państwojednaknieprzydzieliłobiednymziemizanic.Wzamian
zaobdarowanieSpartanziemią,awięczauwolnienieodkonieczności
uciążliwejpracynaroli,uprawianiarzemiosłaalbohandlu,zobligowało
ichdozajęćsłużącychprzygotowywaniudowojnybądźinnyminteresom
państwa.WSparciedoszłozatemdozamianypracynaroli,wrzemiośle
ihandlunapracęnarzeczcałejwspólnoty.Miałamiejsceredefinicjapoję-
ciaascholia.Czasujednak,któryuzyskaliSpartaniedziękinadziałomkleroi
izabezpieczeniufinansowemu,jakiezesobąniosły,byłonatyledużo,że
pospełnieniunowychobowiązkówmoglizająćsięinnymizajęciami.Tylko
tezajęcia(aściślejczęśćznich)można,jaksądzę,zaliczaćdosferyschole.
Wnielicznychpracach,któredotykajątematykischolewzapropono-
wanymprzezemnieznaczeniu,zwracasięuwagęnaznaczniemniejszy,niż
dotądprzyjmowano,wpływpaństwanacodzienneżycieobywateli.Stephen
Hodkinsonprzekonywał,żecodzienneprzygotowaniedorosłychSpartan
dowojnypolegałowmniejszymstopniunauczestnictwiewnmanewrach
wojennych”czyćwiczeniachzbronią,aleraczejnautrzymywaniukondycji
fizycznej(eueksia)poprzezwizytywgimnazjonachibranieudziałuwpolo-
waniach,zwyczajowychaktywnościachleisuredelites,nklasypróżniaczej”,
wświeciegreckim.Pisałon,żewciągudniaobywatelemieliodpowied-
niąilośćczasunaprywatneinicjatywy,takiejakrelacjepederastyczne,
8Baltrusch1998,64.Zob.teżCawkwell1983,397.Opisytegorodzajupodążająza
rozumowaniemPlut.Lyc.24,1–2,októrymszerzejwrozdzialeII.1.
