Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.SEMIOZAGATUNKU
Nawstępierozważańzaprezentujęsemiotycznąkoncepcjęgatunkuhistorycz-
nego,dziękiktórejudasięnaświetlićtewłaściwościuniwersumkomunikowania,
któreumożliwiają-mimowszystkoiwbrewwszystkiemu-mówienieotekście
historycznymjakootekścieprawdziwym.Oczywiście,owaprawdzi-
wośćmatutajznaczeniedalekieodkonwencjonalnego,gdyż,jakpokażę,odnosi
sięnietyledoopisywanychzjawiskprzeszłych,iledojęzykowo-kulturowychuwa-
runkowańkomunikacyjnych.Semiozagatunkuzaprowadzinaswprostdopytania
osemiozęstylu,którazkoleistaniesięprzedmiotemrozważaństylistycznychsen-
sustrictozawartychwrozdziale4i5niniejszegoopracowania.
SpróbujmynajpierwrozwiązaćproblemwskazanyprzezRomanaJakobsona,
czylirozważyć,jakrozumiećtezę,wktórejmyślnwszystkiezjawiskajęzykowe-
odnajmniejszychskładnikówdocałychwypowiedziiwymiany-działajązawsze
itylkojakoznaki”
.Powiedzmyodrazu,żetezatamożesięnapierwszyrzutoka
wydawaćzaskakująca,gdyżzaznakiwjęzykusłownymuznajemyzazwyczajje-
dnostkielementarnesłużącezastępowaniuinnychbytów,októrychmożemy
orzekaćnawetpodnieobecnośćtychbytów.Znak,awłaściwienośnikznakupies
zastępuje–umysłowo-wszystkiemożliwepsy,któreistniały,istniejączybędą
istniałylub-zmysłowo-jedenzegzemplarzytegotypu(typemjestwtym
przypadkugatunekzwierząt).TezaJakobsonajestjednakniezwykletrafna,zaś
gatunekjestznakiem,choćjesttoznakosobliwy.Dlajasnościwywoduza
gatunekuznamBachtinowskąkoncepcjęngatunkumowy”
.Gatunkito-według
autoraEstetykitwórczościsłownej–nkonkretne,względnietrwałepodwzględem
tematycznymistylistycznymtypywypowiedzi”(Bachtin1986:354)1.
Wartoodnotować(piszęotymtakżewinnymmiejscu,zob.Czerwiński2010a),
żeterminnteksthistoryczny”jestwswojejistocieniejednorodnyzewzględuna
realizacjęwieluróżnychwłasności(wybórtematu,stopieńspecjalistyczności,sto-
pieńpopularyzatorskiegocharakterupracy,natężenieindywidualnegostyluhi-
storykaiwreszciewybórdostępnychkonwencjigatunkowych:tekstunaukowego,
eseju,zapisuchronologicznegoitd.),więcprzydogłębnychbadaniachempirycz-
nychkoniecznejeststworzenietypologii(pod)gatunkówtekstówhistorycznych.
Tutajjedynieuznaję,żeteksthistorycznyreprezentujejednązodmianjęzykana-
1ZkoleiJaninaLabochadodaje,żenwypowiadamysięwedługform,narzuconychnamzgóryprzez
tradycjęjęzykowo-kulturową,żeodlewamynasząmowęwrodzajschematów”(Labocha1996b:57).
11
