Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poświęconeZodiakowiżyciaPalingeniusa.Zaświatyteżkojarząsięzdoświadczenia-
mireligijnymi—toszukanietego,copożyciuskłania,bypodjąćwędrówkępoza
realnośćwposzukiwaniuświatówniedostępnychpoznaniuempirycznemu.Wizję
powrotówduszgrzesznych,któreujawniają,cojestpotamtejstronie,znajdujemy
wanaliziehistoriiMichałaJurkowskiego.Mrocznarzeczywistośćzaświatówobec-
najesttakżewpoezjiHugonaKołłątaja.Wrotadoniejstanowiąseniimaginacja.
TenostatniaspektpozwalarozwinąćsięromantycznymwizjomwtwórczościJózefa
IgnacegoKraszewskiego.ZaświatytotakżeznaczącasferapoezjiBolesławaLeśmiana,
któryotwartyjestnaprzenikaniesięświataitego,copozanim,gdzieniemajużcia-
ła,pozostajewędrującadusza,którapodążamiędzypiekłemaniebem.Odmiennie
postrzeganezaświaty,jakowyjściepozarealnośćdostępnązwykłymśmiertelnikom,
mogąteżwiązaćsięzcierpieniem,przeżywaniemseksualności,fizycznym,dosłownym
głodem.ObecnesąwmodernistycznejpowieścipsychologicznejKnutaHamsuna,
jakiwGłodzieStanisławaPrzybyszewskiego.Doinnegowymiaruwprowadzaswoich
czytelnikówtakżeStanisławGrochowiak,międzyinnymiwwierszachztomuAgre-
sty.Doznanieonirycznepozwalapenetrowaćwyimaginowanezaświaty.Szlakiemtym
podążaErnestBryllorazMagdalenaTulli,któraukazujekontaktzinnymwymiarem
wpowieściSzum.
Wartepodkreśleniajestzintegrowanieomawianychtupojęć.Należyzauważyć,
żesenstanowiczęstobramędozaświatów,pozwalazaistniećwizjom,otwieradrogę
dorzeczywistościniedostępnejpoznaniuzmysłowemu,pozwalateobszaryswobod-
niepenetrowaćuwolnionemuumysłowiludzkiemu.Zauważyćnależy,iżnaszczęście
psychoanalizaipsychologiagłębiniezdeterminowałynatylepisarzyipoetów,bypod
ichdyktandokreowaliswojewizje.CzęśćznichuległaoczywiściewpływomFreuda
iJunga,jednakniewszyscy.Nietylkoteżpragnieniaerotyczneprofilujątematykę
utworówliterackich.Konwencjaonirycznapozwalapodejmowaćdowolnezagadnie-
niadotycząceistotyczłowieczeństwaipróbmierzeniasięjednostkiczyteżzbiorowości
zotaczającymświatem,odpowiadanianawyzwaniapochodzącezzewnątrz.
Zarównooniryzm,jakimarzenieczyzaświatyniesązwiązanezkonkretnymga-
tunkiemliterackim.Możnapowiedzieć,odwracająckierunektejmyśli,żewłaściwie
wszystkiegatunkisąotwartenakonwencjęsenilną,marzeniebohateralubpodmiotu
lirycznego,jakteżwędrówkęwnieznaneświaty—zaświaty.
Stądobecnyzbiórmonograficznygromadzipracepoświęconeutworomreprezen-
tującymróżneokresyliterackie,różnegatunki,poświęconewielorakiejtematyce.Oni-
ryzmjawisiębowiemjakokonwencjamówieniaoczłowiekuioświecie.Marzeniepo-
szerzawydatniesferypoznania,odsłaniającnieznanewcześniejmożliwości,zaświaty
torzeczywistośćniezgłębiona,doktórejtwórcypróbujązajrzećzasprawąwyobraźni,
wizjiutrwalonychwtradycjiczyudostępnionychprzezreligię.Trudnoteżwytyczyć
jednoznaczniegranicemiędzysnem,marzeniemizaświatami.Onewdokonaniach
twórcówwzajemnieorazwielokierunkowosięprzenikająizazębiają,tworzącsiecipo-
~34~