Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sen,marzenie,zaświatywliteratu-
rzeikulturze,t.1:Literatura,red.
Michał
nAnalectaLiterackieiJęzykowe”,t.VI.
Kuran,
Łódź
2017,
*MichałKuran
UniwersytetŁódzki
SEN,MARZENIEIZAŚWIATYWLITERATURZE—WPROWADZENIEDOMONOGRAFII
Motywysnu,marzenia,jakteżwyrastającaznichwizjazaświatówsąbardzoczęsto
wyzyskiwanewkreowaniuświataprzedstawionegoutworówliterackich.Zasprawą
szczególnychcech,jakimisięodznaczają,służązazwyczajdoustanawianiawizjiwy-
kraczającejpozadoznaniadostępnenajawie,jakiwrealnymświecie.Senimarzenie
stanowiąwrotadoinnegowymiaru,częstoteżdozaświatów,pozwalająprzekraczać
granicerealnienieprzekraczalne.Przemierzającyjeduchmożesięgnąćdoobszarów
odległychizwykleniedostępnych,możezasprawąwolnejwyobraźnikojarzyćzsobą
to,cowempirycznymdoznawaniujestodsiebiebardzoodległe—osiągnąćto,co
wrealnymświecieniejestmożliwe.Możewreszciebraćudziałwwydarzeniach,które
nigdyniemiałymiejsca,możeprzekraczaćwymiary,podróżującwczasieiprzestrzeni,
któreniestawiająnajmniejszegooporu.
Wliteraturzekonwencjasenilnapozwalawprowadzaćbohateraczyteżprzenieść
akcjędowyimaginowanejprzestrzeni,będącejczęstoprzestrzeniąsymboliczną,wktó-
rejodbicieznajdująradościitroskiprzeżywanewżyciucodziennym.Możebyćzatem
projekcjądobrychizłychdoznań,możemiećwymowęproroczą,zapowiadaćjakieś
wydarzenie.Wizjęsennąliteraturaukazujejakookazjędospotkaniazbliskimizmar-
łymi,zbohateramizprzeszłości.Śnieniepozwalauciecodrealnegotuiterazlub,
przeciwnie,stanowiwzmocnienietraum,jakieniesiecodziennośćczyteżpoprostu
stajesięjejprojektowanymodbiciem.
Zkoleimarzeniepozwalauciecwwykreowanycelowoprzezumysłludzkiświat
wyobraźni,dającejschronienieprzedprzykrymidoznaniamicodzienności.Jestono
podążaniemwmyślizaczymś,czegoczłowiekowiwżyciubrakuje,jestpogoniąza
pragnieniemczegoś,comniejlubbardziejmożestaćsięrealne.Marzeniemamockre-
acyjną,ustanawianoweprzestrzeniedostępnejedynieczłowiekowi,któryjewytwarza
iokreślaregułyobowiązującewtymwyimaginowanymświecie.Wtychprzestrzeniach
marzącyniekonieczniemusinaśladowaćrzeczywistość,ustanawiającswojąwizjęprze-
szłości,innejniżznanamuzautopsjiteraźniejszości,wybiegającwprzyszłość.Umysł
*MichałKuran(drhab.)—adiunktwKatedrzeLiteraturyDawnejiNaukPomocniczychUniwersytetu
Łódzkiego.JegozainteresowaniabadawczeobejmująliteraturępolskąoddrugiejpołowyXVIdopierw-
szejpołowyXVIIIwieku.Jesttotwórczośćokolicznościowaświeckaireligijna(poezjaiproza),epikasta-
ropolska,pamiętnikiikroniki.Interesujegotematykaorientalna,staropolskagenologia.Pracepoświęcał
m.in.twórczościSamuelaTwardowskiego,MarcinaPaszkowskiegoorazAleksandraGwagnina.
~7~
