Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
częśćpiErWszA
konsekwentnieposługujesięsłowemderWitz(Freud,1948),które
przezRobertaReszkegozostałoprzetłumaczonejako„dowcip”
iwyłącznietaformajestużywanaponiżej,mimożewjęzyku
polskimwystępujewzasadziesynonimicznywyraz„kawał”.Jeśli
natomiastchodziokomikę,komizmikomiczność,todalejnie
czynionomiędzynimiżadnychrozróżnień.Nawiasemmówiąc,
odbiórDowcipułdodatkowoutrudniafakt,żejegoautorzdaje
sięwogólenieinteresowaćrozstrzygnięciamiterminologicznymi,
którebyłybyopartenainnychniżpsychoanalityczneprzesłankach.
WpierwszejczęściswejrozprawyFreud,analizującdowci-
py,posługujesięmetodąpolegającąnakolejnymwykluczaniu
poszczególnychichwłaściwości,ażdomomentu,kiedypozostaje
ostatnia,którejzniesienieprzesądziłobyotym,żedanawypowiedź
niejestjużdowcipem.Ostateczniejednakocena„dowcipności”-
czylitego,nailezredukowanyjużdominimumdowcipjestwsta-
niepobudzićdoznanierozkoszywyrażającejsięśmiechem-pozo-
stajekwestiąsubiektywnegoosądu.Freudmówioszczególnym
rodzajurozkoszywywoływanejprzezdowcip,aimgłośniejszym
igwałtowniejszymśmiechemsięonamanifestuje,tymdowcip
jestwedługniegolepszy(Freud,1905b/1997).Żadneobiektywne
kryteriumpodziałumiędzydowcipamianiedowcipamizdaje
sięwięcnieistnieć,aprzynajmniejniedasięgowyprowadzić
zdziełaFreuda.Zresztąwydajesię,żeistniejąpowody,dlaktórych
samautorDowcipułmógłbyzaakceptowaćtakąkonstatację.Jak
możnasięprzekonaćnapodstawiejegowywodów,dowcipjest
zjawiskiemnawskrośsubiektywnym.Oznaczato,żespecyficz-
newarunkidecydująceotym,cowposzczególnymprzypadku
zasługujenamianodowcipu,związanesązkonstrukcjąpsychicz-
nązarównotwórcy,jakiodbiorcykonkretnegodowcipu.Poza
tym,zdaniemniektórych,pewnegorodzajusubiektywnośćjest
wogóledomenąteoriipsychoanalitycznej,którawzwiązkuztym
niepoddajesięmetodomweryfikacyjnymstosowanymwobsza-
rzenaukprzyrodniczych(Habermas,2002).Gdybypójśćdalej
tymtropem,należałobyprzyznać,żeniemasensuposzukiwanie
10
