Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6Ibidem,s.216-217.
7Ibidem,s.217.
8Ibidem(podkr.-A.L.).
9Ibidem.
10Ibidem.
10
impulsczyjakieśdziałanie6.Alejakmożliwajestskrucha,gdytej
instancjiniema?
Łatwozrozumieć,żepytaniedotykabezpośrednionaszejsytu-
acjisumieniarozproszonego,pozbawionegoimieniaiprawa.Czy
wtakiejsytuacjiskruchajestmożliwa?Aidąckrokdalej-czymoż-
liwajesttakaprzestrzeń,wktórejpodmiotspołeczny,popychany
przezniezapośredniczonepopędydobezpośredniegozaspokojenia,
spoglądanasiebiespojrzeniemInnego,dokonujeUskoku"dopozy-
cjietycznej?Czyteżracjęmająkrytycynaszychczasówmówiący
opowszechnejniezdolnościdojakiejkolwiekrefleksjimoralnej?
Odpowiedźtkwi,jaksądzę,wtymotozdaniu:UTaskruchabyła
rezultatemprapoczątkowejambiwalencjiuczućwzględemojca
[ś];skorojużnienawiśćzostałazaspokojonaprzezagresję,wskru-
szezpowodudokonanegoczynuujawniłasięmiłość"7.Możnaby
powiedzieć:nowłaśnie-ojciec,czyn.Jeślitychelementównie
ma,całakonstrukcjasięwali!Alenie,zarazpotemFreudpisze,iż:
Uniemadecydującegoznaczeniato,czyojcieczostałzabity,czyteż
postępekówzostałzaniechany[ś],albowiempoczuciewinysta-
nowiwyrazambiwalentnegokonfliktu,odwiecznejwalkiErosa
ipopęduniszczeniaczyśmierci"8.
Freudpostulujetuwięcsytuację,wktórejsumienie,refleksja
moralnamediatyzującabezpośredniośćimpulsówpopędowych,jest
bardziejpierwotnaniżsytuacjaedypalna,awięcPrawoOjcaizakaz
przezniekonstytuowany.Samapozycjaczłowiekajakoistoty
zkoniecznościzapośredniczającejsiłęjednegopopęduprzezdrugi,
egzystencjaczłowieka,stalezmuszającagodoakrobacjipomiędzy
tymiprzemożnymipotęgami-którejednak,jaksurferalosu,utrzy-
mujągonafali-czynisumienie,skruchę,współczuciemożliwymi,
ba,koniecznymi.
Wwymiarzespołecznymtęsytuacjęwyrażaprzymusżycia
wśródinnych.UKonflikttenrozgorzejewchwili,gdytylkoludzie
stanąwobliczuzadaniawspółżycia"9śPamiętajmybowiem,że
popędysąUmitologią",wyrażającąpewnefundamentalneegzysten-
cjały.TanatostoUwłasnadrogakuśmierci"(Freud)-zakcentem
naUwłasna"-inaczejmówiąc:tenżywioł,któremuSpinozanadał
nazwęconatusessendi.Eroszaśtokoniecznośćprzekroczeniasie-
bie,łączeniazinnościąizInnym.Możnawięcpodejrzewać,żechoć
weFreudowskiejpoetyceistniejeowopozbawioneimieniaiprawa
źródłopoczuciawiny,okrutnegosumienia,jestteżźródłoskruchy.
Erospopychaludzidowspólnoty.
JeszczejednauwagaFreuda:Udopókiowawspólnotaludzkazna
tylkoformęrodziny,konfliktówmusisięwyrażaćwformiekom-
pleksuEdypa"10.TymrazemkładziemyakcentnasłowoUdopóki".
Cobowiemwtedy,gdyrodzinyniemaalboprzekształcasięona
fundamentalnie?Sądzę,żewefekciemamydoczynieniaznieskoń-
AndrzejLeder
