Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słonecznikzwyczajnynależydonajważniejszychgatunkówroślinmałoobszarowych,
którychznaczeniegospodarczewostatnichlatachwzrastarównieżwPolsce.Napo-
czątkuXXIwiekupowierzchniauprawysłonecznikawPolscebyłabardzomałainie
przekraczała1tys.ha,alejużpo20latachwynosiłaprawie10tys.ha.Wedługdanych
AgencjiRestrukturyzacjiiModernizacjiRolnictwa,w2021rokupowierzchniauprawy
słonecznikaosiągnęłaprawie20tys.ha.Wnajbliższychlatachprzewidujesięgwał-
townywzrostpowierzchniuprawysłonecznikawPolsce,ponieważpraktykarolnicza
poszukujeroślinuprawnych,któremająmniejszewymaganiazwiązanezezmianami
klimatycznymiilepiejsprawdzająsięwwarunkachsuszyglebowejorazprzywysokich
temperaturachpowietrza.Wyborytemusząuwzględniaćtemposzybkorosnącychcen
energii,gdyżwpływająonenacenynawozów,wtymgłównieazotowych.
Uprawasłonecznikawymagamniejszychnakładównaochronęroślinoraznawożenie,
cojestzgodnezEuropejskimZielonymŁademorazstrategiamiKomisjiEuropejskiej–„Odpoladostołu”i„Narzecz
bioróżnorodności”,którenakazująograniczeniestosowaniaśrodkówochronyroślino50%,atakżenawożeniao20%.
Wszystkietewarunkispełniasłonecznik,comożnazaobserwowaćpoprzezwzrostzainteresowaniapraktykówiich
doradcówmetodamiisposobaminowoczesnejuprawy.
Obecniew„Krajowymrejestrzeodmian”COBORUodkilkulatbrakujezarejestrowanychwPolsceodmian,ale
we„WspólnotowymKataloguOdmianRoślinRolniczych”(CCA)znajdujesięokoło1500kreacjimieszańcowychipo-
pulacyjnych.COBORUwytypowałozpulikataloguCCAteodmiany,któremogąbyćuprawianewwarunkachagrokli-
matycznychPolski.Wymaganiadotyczącesłonecznikawiążąsięzdługościąokresuwegetacjiorazsumątemperatur
efektywnych,atakżesusząizmiennościąglebową,atakżemniejszymiwymaganiaminawozowymi.Istotnąkorzyścią
nowoczesnychodmianjestichodpornośćnapatogenyiszkodnikiorazzasoleniegleby.
Nowoczesnetechnologieuprawysłonecznikawykorzystująznanezprodukcjikukurydzysystemy,czylisiewwrozsta-
wie75cmzużyciemsiewnikówpunktowych.Umożliwiatozastosowaniedozbioruoburoślintychsamychprzystawek
dokombajnów.Nowoczesnetechnologiepozwalająnaobniżeniekosztówprodukcjipoprzezsiewpunktowyorazupra-
wępasowąstrip-till,atakżestosowanienawożeniawpobliżunasion,coograniczapoziomnawożenia.
Słonecznik,jakojednazmniejwymagającychroślinoleistych,stałsięalternatywnądlarzepaku,główniezpowodu
niskiegopoziomunawożeniaorazmałejpresjiagrofagów,czylichorób,szkodnikówichwastów.Chemizacjauprawy
słonecznikajestniższawporównaniuzuprawąrzepakuod3do5razy,cowpływakorzystnienaśrodowiskoprzyrod-
nicze,atakżepozwalanaredukcjękosztówprodukcji.
Słonecznikprzerywamonokulturyzbożowo-kukurydzianeorazzbożowo-rzepakowe,cojestzgodnezewspomnianą
wcześniejstrategiąKE„Narzeczbioróżnorodności”ipozwalanamniejsząchemizacjęśrodowiska.Korzeńroślinyma
cechysystemupalowego,copozwalajejnawykorzystywaniewodyorazskładnikówpokarmowychzgłębszychwarstw
gleby.Coważne,korzeniesłonecznikawytwarzająsubstancjeallelopatyczneowłaściwościachftotoksycznych,które
ograniczająwzrostsiewekniektórychchwastów,takichjak:bieluńdziędzierzawa,powoje,gorczycapolna.
Słoneczniknależydoroślin,którewymagajązapyleniaprzezróżnezapylacze,wtymgłówniepszczoły.Miódsłonecz-
nikowytotypowymiódnektarowy,któryjestbogatywwęglowodany,przedewszystkimwglukozęifruktozę,icechuje
siębrakiemsacharozy,comapozytywneznaczeniezdrowotne.Miódtencharakteryzujesięsilnymiwłaściwościamian-
tybiotycznymi,antybakteryjnymiiprzeciwdrobnoustrojowymi,dlategoteżdobrzewpisujesięwschematyzakładające
wzrostzagrożeńdlazdrowialudziprzezwieleczynników.Korzystnecechymiodusłonecznikowegospowodowałyduże
zainteresowanienarynkuzewzględunaswojewaloryprozdrowotne,atowpływawymiernienacenyzakupu.
WPolscesłonecznikuprawianyjestgłównienaolej,atakżewcelachkonsumpcyjnychdlaludziorazptaków.Nie-
któreodmianysąszerokowykorzystywanedouprawypoplonównapaszędlazwierzątwpostacikiszonek.Słonecznik
zdobywateżpopularnośćjakoroślinaozdobna.Wtymcelusiejesięspecjalneodmiany,którecechująsiępięknymi
koszykami.IchpięknoutrwaliłjużVincentvanGoghwcyklu11obrazówzwiązanychzesłonecznikami.
Prof.drhab.MarekMrówczyński
InstytutOchronyRoślin
PaństwowyInstytutBadawczywPoznaniu
