Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dentemAkademiiUmiejętności,natomiast
członkiemczynnymzostałwroku1927.
Zmarł20listopada1929r.izostałpochowa-
nynacmentarzuRakowickim.Pozostawiłpo
sobiedorobekliczącyokołostupozycji.Są
wśródnichpracezzakresumatematyki,fizy-
ki,astronomiiigeofizyki.Wroku1878ogło-
siłrozprawępt.Studiazdziedzinyzykiteo-
retycznejtraktującąobudowiewnętrzaZiemi.
Podobnejtematykidotyczyłateżopublikowa-
naprzezniegowroku1885pracaOkształ-
cieigrawitacjisferoiduziemskiego,którąau-
tortraktowałjakopodsumowanieaktualnego
stanuwiedzyzzakresugeodezjiigrawimetrii
orazwstępdodalszychbadań.Przedstawił
wniejteorięmatematycznegokształtupo-
wierzchniZiemiipotencjaługrawitacyjnego
dlapunktówwewnętrznychizewnętrznych.
Dużouwagipoświęciłteżpomiaromgeofi-
zycznymwokolicachKrakowaiwTatrach.
Opróczpomiarówmagnetycznychiinnych
wykonałrównieżserięwyznaczeńdługoś-
ciwahadłasekundowegowKrakowie,Czer-
nichowie,Żywcu,NowymSączu,wkopalni
bocheńskiejitd.,copozwoliłoporazpierw-
szywyznaczyćizanomalegrawitacyjnena
obszarzezachodniejipołudniowo-zachod-
niejMałopolski.Wynikiswoichbadańogło-
siłwrozprawieWyznaczaniedługościwahadła
sekundowegowKrakowieorazdwóchinnych
miejscowościachWielkiegoKsięstwaKrakow-
skiego(1896).Zkoleinapodstawieprzeszło
800sondowańprześledziłdokładnietermikę
jeziortatrzańskich.Zdziedzinyastronomii
natomiastnauwagęszczególniezasługujejego
pracadotyczącanierównościwywołanych
przezskończonąszybkośćświatławobserwo-
wanychruchachgwiazdpodwójnych(1886).
Byłpierwszymwogóleastronomem,które-
muudałosięokreślićpołożenieorbitytraban-
tawzględemprostej,łączącejukładpodwójny
zeSłońcem.Wpóźniejszymokresiewjegodo-
robkuprzeważałyjednakpracezhistoriinauk
matematycznych,którezresztąogłaszałjuż
wlatach1890-1891.Szczególnieinteresował
gowiekXViXVI.W1893r.opublikowałmo-
nografiępt.MarcinBylicazOlkuszaorazna-
rzędziaastronomiczne,którezapisałUniwersy-
tetowiJagiellońskiemuwroku1493,omawiając
148
wniejprzesłaneprzezBylicęzWęgierdoKra-
kowacennerękopisyzdziełamimatematycz-
nymiiastronomicznymiorazwielkiejwar-
tościnarzędziaastronomicznepodarowane
przezMarcinakrakowskiejuczelni.Naczoło
tychopracowańwysuwasięjednakprzygoto-
wanewzwiązkuzjubileuszemUniwersytetu,
będącewynikiemposzukiwańarchiwalnych
wPolsce,Wiedniu,Monachium,Dreźnie,Ko-
penhadze,Sztokholmie,Norymberdze,Er-
langen,Lipsku,Pradze,Lund,Upsaliiinnych
miejscowościachdziełopt.MikołajKopernik.
Częśćpierwsza:studjanadpracamiKoperni-
kaorazmaterjałybiograczne(Kraków1900),
któreuznanozannieprześcignioną,awna-
ucepolskiejwprostwyjątkowąksięgę”
.Wyka-
załwniejznaczenieatmosferyintelektualnej
KrakowadlarozwojuumysłowegoKopernika
ijegopóźniejszeznimzwiązki,atakżeprzed-
stawiłrozwójpoglądówwybitnegoastrono-
ma.Znalazłteżdowódfałszerstw,jakichdo-
puścilisięnorymberscywydawcywpierwszej
edycjiDerevolutionibusorbiumcoelestium.
Ogłosiłrównieższeregprzyczynkowychopra-
cowańzwiązanychzosobąKopernika,m.in.
książkęMikołajKopernikjakouczony,twór-
caiobywatel(1923)orazdrugąpt.Stromata
Copernicana.Studia,poszukiwaniaimateriały
biograczne(1924),jednakżeniezdołałukoń-
czyćjegocałościowejbiografii,pozostawia-
jącjejczęśćwrękopisie.Zniecomniejszym
zaangażowaniemprowadziłnatomiastbada-
nianadwiekiemXVII,chociażiwtejdzie-
dziniemiałpewneosiągnięcia.Dużezasługi
położyłteżLudwikBirkenmajerjakowydaw-
caźródeł,m.in.pracMarcinaKróla,Wojcie-
chazBrudzewa,BartłomiejaBerpazWalen-
cji,MarcinaBiemaiinnych.Spodjegopióra
wyszłoteżwielebiogramówzamieszczonych
wPolskimSłownikuBiogracznymorazroz-
prawypoświęconewybitnymuczonym,jak
MarcoBeneventano,Wapowskianajstarsza
kartageogracznaPolski,NicoloCopernico
el’UniversitàdiPadova,MikołajWodkazKwi-
dzynazwanyAbstemiusiinne.Oceniającca-
łokształtdziałalnościnaukowejBirkenmajera,
trudnoniezwrócićuwaginarozległośćjego
zainteresowańbadawczychiogromnąpra-
cowitość,tymbardziejgodnąuznania,żeod