Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
arystokracja
20A.zBizancjum,257-180p.n.e.;wybitnyfilolog
aleksandryjski,kierownikBibliotekiAleksandryj-
skiej,nauczycielfiArystarcha(2.)zSamotraki.
OpracowałkrytyczniedziełafiHomera,fiHezjo-
da,fiPindara,liryków,tragikówikomediopisarzy.
Byłtwórcąznakówkrytycznych,używanychprzez
wszystkichfilologówstarożytnych.Autor2nieza-
chowanychpracleksykograficznychowyrazachat-
tyckichioglosachlakońskich.
Arystoteles
(gr.Aristoteles)zeStagirynaPłw.
Chalkidyckim,384-322p.n.e.,jedenznajwięk-
szychfilozofówinajwszechstronniejszychuczo-
nychstarożytności.SynNikomachosa,nadworne-
golekarzakrólamacedońskiegoFilipaII.W17.
rokużyciaudałsiędoAten,gdziespędził20lat
wfiAkademiiPlatońskiej,najpierwjakouczeń,
potemsamodzielnybadacz.PośmierciPlatona,
zrażonywyboremSpeuzypposanakierownika
Akademii,opuściłAteny.W343-335byłwycho-
wawcąAleksandraW.W335wróciłdoAten
izałożyłtamwłasnąszkołęzw.fiLykejonem(Li-
ceum)lubszkołąperypatetycką(fiperypatetycy).
Uczyniłjąinstytutemzespołowychiplanowych
badańnaukowychwdziedziniehumanistycznej
iprzyrodoznawczej.PośmierciAleksandraW.,
obawiającsięprześladowaństronnictwaantyma-
cedońskiego,opuściłAtenyiosiadłwChalkisna
Eubei,gdziewkrótcezmarł.Pozostawiłposobie
ogromnąspuściznęliteracką,wtymwieleskryp-
tów,notatekiszkicówdowykładów.Pismateupo-
rządkował,skatalogowałiwydałporazpierwszy
fiAndronikoszRodos(ok.40p.n.e.).Wprowa-
dzonyprzezniegoukładrzeczowydodziśjest
przyjmowanyjakopodstawaprzeglądutwórczości
A.;wyróżniapismaznastępującychdziedzin:logiki,
opatrzonewspólnymtytułemOrganon(Narzę-
dzie);fizyki-najważniejszeznichtoFizyka(Phy-
sikeakroasis)w8ks.,Oniebie(PeriUranu),Meteo-
rologika;biologii-Zoologia(Peritazoahistoriai)
w9ks.,Oczęściachzwierząt(Perizoonmorion)
w4ks.,Orodzeniusięzwierząt(Perizoongeneseos);
psychologii-najważniejszedziełoOduszy(Peripsy-
Arystonik
(gr.Aristonikos),IIw.p.n.e.,nie-
chos);filozofiibytu-pismazebranew14ks.pod
ślubnysynkrólafiEumenesa(2.)II;w133sprze-
wspólnymtytułemMetafizyka(Tametataphysika);
ciwiłsiętestamentowifiAttalosaIII,przekazują-
etykiinaukspołecznych-EtykaEudemejska(Ethika
cemukrólestwofiPergamonuRzymowi;przyjął
Eudemeia),EtykaNikomachejska(EthikaNikomacheia),
dynastyczneimięEumenes(III).Zdobyłpoparcie
ludnościwiejskiejorazniewolników(wobydwu
tychgrupachprzeważalinie-Grecy),głoszącpro-
grampaństwarównościspołecznej(Heliopolis-
PaństwoSłońca),inspirowanypoczęścinauką
fistoików.Początkowojegoprzeciwnikamibyły
obdarowanewolnościąprzezAttalosaIIIpoleis,
m.in.:Pergamon,Efez,poparłagozaśjedynieFo-
keja.Od131walczyłyprzeciwniemuwojskarz.,
17.Arystoteles
realizującetestamentAttalosaIII.W130poko-
nałRzymianpodLeukai,jednaknastępniezostał
osaczonywStratonikeinadKaikosem,wziętydo
niewoli,przewiezionydoRzymuitamzabity.Po-
zbawionewodzapowstaniestłumionow129;Rzy-
mianiemogliprzystąpićdotworzeniaprowincji
Azja.J.Rz.
arystokracja
(gr.aristokratia),„rządynajlep-
szych”(odaristoi-najlepsi).Wświeciegr.byłto
typrządówsprawowanychprzezczłonkówelity
społecznej,któraukształtowałasięuschyłku
fiWiekówCiemnych.Przezanalogiędoepokpóź-
niejszychwarstwętęnazywasięa.,chociażwGrecji
nigdyniebyłatogrupatakściślewyodrębniona
jakwczasachnowożytnych.Oprzynależnoścido
„najlepszych”decydowałonietylkourodzenie,ko-
niecznebyłorównieżposiadaniemajątku,którego
źródłostanowiłaziemia,orazpraktykowaniestylu
życiawłaściwegodlatejgrupy.Grupęarystokra-
tówłączyłozamiłowaniedopolowańisportowej
rywalizacji.Wieluznichbyłohodowcamikoni.
Dowartościkultywowanychwtejgrupienależało
osobistemęstwookazanewbitwie,składającejsię
zazwyczajzindywidualnychpojedynków.Ważną
formążyciapolitycznegoitowarzyskiegowtym
kręgubyłfisympozjon.Zeświatemarystokratycz-
nychwartościwiązałasiętakcharakterystycznace-
chagr.obyczajowości,jakmiłośćhomoseksualna.
Głównymorganemwładzywustrojuarystokra-
tycznymbyłarada.D.M.
