Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Asyria
wanedogry(figrawkości).20naczyniegliniane
wkształciekostkiśródstopia,używanepodczas
uczt.30ornamentperełkowy,rządperełekrozdzie-
lonychpoprzecznymikrążkami.
astrologia
,praktykaprzepowiadaniaprzyszłoś-
ci,opartanaprzekonaniu,żeukładiruchyciałnie-
bieskichmająwpływnalosyludzilubnawetcałko-
wiciejedeterminują.Pocz.astrologiiwiążąsię
zMezopotamią,gdzieutożsamianobogówzgwiaz-
damiiplanetami,coprowadziłodowniosku,żeod
jednychidrugichuzależnionejestto,codziejesię
naziemi.A.rozwijałasięrównieżwEgipcie,
wGrecjizaśiwRzymieutraciłaswójcharakterre-
ligijnyizaczętojąpostrzegaćraczejjakodyscyplinę
naukową,wykorzystującąosiągnięciaastronomii.
Wiarawskutecznośća.byłapowszechna.Korzys-
taniazradastrologów(przynajmniejwniektórych
sprawach)wielokrotniezakazywalicesarze,copo
częściwynikałozobawyprzedtym,bywiedza
oprzyszłościniestałasięudziałemosób,które
mogłyjąwykorzystaćprzeciwpanującemu.Zin.
powodówwalczyliza.(zograniczonąskutecznoś-
cią)pisarzekościelni.Traktowalijąjakowymysł
demonówipotępialijejfatalizmsprzeczny
zistotąnaukichrześc.R.W.
asty
gr.,terminbędącywwielukontekstach
(szczególniewpoezji)synonimemfipolis;wnie-
którychpoleisgr.(m.in.wAtenach)pojęciemtym
określanoichcentrummiejskie,zwłaszczaprze-
ciwstawioneobszarowiwiejskiemuzwanemu
chora.J.Rz.
Astyages
fiMedia
Astyanaks
mit.gr.,synfiHektoraiAndroma-
chy,przezojcazw.takżeSkamandriosem(odboga
rzekiopływającejTroję);pozdobyciuTroiwgjed-
nejwersjiOdyseusz,wgin.Neoptolemos,zabiłA.,
zrzucającgozmurów,byuniemożliwićspełnienie
sięprzepowiedni,wgktórejA.miałodbudować
zniszczonemiasto.
astynomoi
gr.,wyłanianewAtenachzapomocą
losowania10-osobowekolegiumurzędniczezło-
żonezprzedstawicieliwszystkichfifyl,czuwające
nadutrzymaniemczystościnaulicachorazprze-
strzeganiemprzepisówbudowlanych.
asylia,asylum
fiazyl
Asyria
,starożytnepaństwoikraina,leżąca
wpn.-wsch.Mezopotamii,zcentrumpomiędzy
górnymbiegiemTygrysuaWielkimZabem.Po-
czątkiA.sięgająprzeł.IIIiIItys.p.n.e.,kiedyto,
poupadkukrólestwaIIIdynastiizUrinapływie
nateterenyplemionsemickichAmorytóworaz,
73
wmniejszymstopniu,pochodzącychzKaukazu
Hurytów,wAszurdoszładowładzyjedna
zdynastiiamoryckich.Wcześniejobszarypóź-
niejszejA.,podobniejakcałejpn.Mezopotamii,
nazywanebyłySubartuiodgrywałyrolęraczejpe-
ryferyjnąwzględempaństwpołudniowomezo-
potamskich.NadziejeA.składająsię3okresy
świetności(staro-,średnio-inowoasyryjski),od-
dzielanewiekamisłabościiupadku.-Okressta-
roasyryjski(XX-XVIIIw.p.n.e.):wgAsyryjskiejlis-
tykrólówpierwsimałoznaniwładcymieszkaćmieli
wnamiotach,cosymboliczniewskazujenako-
czowniczepochodzeniedynastii.Dopieropanują-
cyw2.poł.XXw.p.n.e.Ilu-szumaiEriszumI
uczynilizAszurstolicędobrzeprosperującego
państwa(ożywionyhandelzAnatolią-faktoria
handlowawKanesz).Jednakżeprawdziwą,choć
krótkotrwałąświetnośćprzeżyłaA.zapanowa-
nia,założycielanowejdynastii,Szamszi-AdadaI
(1813-1781p.n.e.),którypodbiłcałąpn.Mezopo-
tamię,ażpogranicefiBabilonii,iosadziwszy
swychsynówjakowicekrólówwMariiEkal-
latum,byłniewątpliwienajpotężniejszymwładcą
całegoregionu.Wkrótcepojegośmiercikrólestwo
sięrozpadłoiA.zostałaopanowanaprzezHam-
murabiego(fiBabilonia).Następnewiekisłaboś-
citonieustannawalkaoprzetrwanie,konflikty
wewnętrzneipopadaniewzależnośćodBabilonii,
apóźniejhuryckiegopaństwaMitanni.-Kolejny
przełomprzyniosłodopieropanowanieenergicz-
negoAszur-uballitaI(1365-1330p.n.e.),zręczne-
godyplomatyidzielnegowojownika,rozpoczyna-
jącetzw.okresśrednioasyryjski(XIV-XIw.
p.n.e.).WykorzystujączaabsorbowanieMitanni
(fiBabilonia)walkązatakującymiHetytami,
Aszur-uballitzrzuciłhuryckiezwierzchnictwo
i,współdziałajączhetyckimkrólemSuppiluliu-
mąI,przyczyniłsiędoostatecznegorozgromienia
Mitanni.NadowódodrodzeniasięA.nawią-
załstosunkidyplomatycznezdworemegipskim
iwszedłwkoligacjerodzinnezkasyckimiwładca-
miBabilonii.WśródjegonastępcówAdad-nirariI,
SalmanasarIiTukulti-NinurtaIrozszerzyligrani-
cepaństwanacałąprawiepn.Mezopotamię,
pomyślniewojujączBabilonią(Tukulti-Ninurta
nakrótkojąnawetpodbił).Ostatnimwybitnym
władcątegookresubyłTiglatpilesarI(1115-
1077p.n.e.),któryuśmierzywszywalkiwewnętrz-
ne,dotarłwswychwyprawachwojennychażnad
MorzeŚródziemneipotemdługielatadzielnie
powstrzymywałnaliniiEufratuliczneplemiona
Aramejczyków.Pojegośmiercinajeźdźcyaramej-
scywtargnęlidoMezopotamii,aA.,okrojonado
