Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
74
Aszkalon
swychgranicnaturalnych,znajwyższymtrudem
broniłaniepodległości.-Ztrwającegoponadsto
latupadkupodźwignęliA.dopierotacywładcy,
jakAszur-danII,Adad-nirariIIiTukulti-Ninur-
taII.Ichpanowanierozpoczynanajwspanialszy
wdziejachpaństwaokresnowoasyryjski(935-
612p.n.e.).A.stałasięwtedynajwiększąpotęgą
ówczesnegostarożytnegoświata,podporządko-
wującsukcesywnieswemupanowaniuogromne
obszaryBliskiegoWsch.odzach.Iranu(zEla-
mem)począwszy,powsch.Anatolię,Armenię,
Syrię,Palestynę,Fenicję,całąMezopotamię(zBa-
bilonią)orazczasowonawetEgipt.Niewątpliwie
byłotopierwszewdziejachstarożytnychtakroz-
ległepaństwo,wskazująceponiekąddrogępóź-
niejszymimperiomPersów,Macedończyków
iRzymian.Imperiumasyryjskiepowstawałonie-
jakowtrzechetapach,którebardzoogólniemożna
określićjako„odrodzeniepaństwa”(koniecXw.
p.n.e.),„początkiekspansji”,zajęcieMezopotamii
najazdynaSyrię(IXw.p.n.e.),oraz,pokrótkim
okresiesłabości,„wielkiepodbojeiutworzenie
imperiumświatowego”(poł.VIII-poł.VIIw.
p.n.e.).Ztymidwomaostatnimiokresamizwią-
zanesąimionatakichwybitnychwładców-zdo-
bywcówjakAszur-nasir-apliII,SalmanasarIII,
Adad-nirariIIIorazTiglatpilesarIII(744-727
p.n.e.),SargonIIWielki(721-705p.n.e.)ijegona-
stępcyzdynastiiSargonidów(Senaherib,Asarhad-
don,Aszurbanipal).Państwoasyryjskieupadło
wkońcuVIIw.p.n.e.(612r.p.n.e.zniszczenie
Niniwy)zarównozpowoduskoordynowanego
atakuzestronywieluwrogówzewnętrznychiwe-
wnętrznych[potężnychMedów(fiMedia),Chal-
dejczykówzBabilonu,Egiptu],jakteżniejako
pod„własnymciężarem”(trudnościwutrzyma-
niurzeczywistejkontrolinadzbytrozległymobsza-
remizwiązanyztymnarastającykryzysekono-
miczny).M.S.
Aszkalon
(fen.Askalon),miastohandloweiport
nawybrzeżuPalestynyzamieszkanejużwVItys.
p.n.e.NazwaA.pojawiasięwegipskichźródłach
pisanychzokresuXIIiXVIIIdynastii.OdXIIw.
p.n.e.jednozpięciufilistyńskichmiast-państw,za-
leżneodAsyrii;pozniszczeniuw604przezwojsko
babilońskiezostałoczasowoopuszczone,anastęp-
nieodbudowaneizasiedloneprzezfiFenicjan;
wepocehellenistycznejpodległePtolemeuszom
iSeleukidom.W104p.n.e.uzyskałoniezależność
(którąutrzymałoażdopodbojuarabskiego),szyb-
kouległohellenizacji.HerodW.wzniósłtupałac
królewski,łaźnieiportyki.Wmieścieistniałyoś-
rodkiwielukultów,m.in.Apollona,Atargatis,Izy-
dyiHeraklesa.WokresiepóźnegoantykuA.był
najsłynniejszymmiastemPalestyny,ośrodkiem
chrześc.(biskupstwo).Wykopaliska,prowadzone
od1985,odsłoniłyśladynajstarszegoosadnictwa,
fortyfikacje,urządzeniaportowe,zabudowęzIItys.
p.n.e.,fragm.miastaikatakumbyzokresuFilisty-
nóworazpozostałościrz.M.Ł.
Aszur
fiAsyria,fiMezopotamia,fiMedia
Aszurbanipal
fiAsyria,fiMedia,fiPersja
AszurdanII
fiAsyria
Aszur-uballit
fiAsyria
atagia
fiTessalskiZwiązek
Atalanta
(gr.Atalante)mit.gr.,córkaTemisto
iSchojneusazBeocji(wgin.wersjicórkaKlymeny
iJazosazArkadii).OjciecA.,którypragnąłsyna,
kazałnarodzonądziewczynkęporzucićwgórach.
Wykarmiłająniedźwiedzica.Kiedyprzygodni
myśliwizabiliniedźwiedzicę,zabraliA.zesobą
iuczylisztukimyśliwskiej.Zaodwagęisprawność
wpolowaniunadzikafikalidońskiegoMeleager
ofiarowałjejgłowęiskóręzabitegozwierzęcia.
MiałateżbraćudziałwwyprawieJazonapozłote
runo.Ojciec,doceniającdzielnośćA.,przyjąłjąna
dwórichciałwydaćzamąż.A.postawiłajednak
zalotnikomwarunek,żepoślubitego,ktoprze-
ścigniejąwbiegu;pokonanymgroziłaśmierć.Zdo-
byłjąwreszcieMilanion(wgin.wersjiHippome-
nes),rzucającwbiegu-zaradąAfrodyty-złote
jabłka,któreA.,zatrzymującsię,podnosiła.A.
miałauchylaćsięodmałżeństwa,ponieważznana
jejprzepowiedniagłosiła,żepowyjściuzamąż
zostaniezamienionawzwierzę.Przepowiednia
spełniłasię,gdyżA.wrazzmężemzostaliza-
mienieniwparęlwówzaznieważenieświątyni
Kybele(wgin.wersjiZeusa).
Atanazy
(gr.Athanasios),ok.295-373,święty,
OjciecKościoła,biskupAleksandrii.Odmłodości
byłzwiązanyzAleksandrem,biskupemmiasta,
wktórymwprzyszłościsammiałstanąćnaczele
wspólnotychrześc.W318zostałwyświęcony
nadiakonaiwtejrolitowarzyszyłAleksandrowi
nasoborzewNicei(325).Pojegośmiercizostał
biskupemAleksandrii.A.,któryjeszczejakodia-
konwystąpiłprzeciwarianizmowi(fiariańska
kontrowersja),przezcałeżyciebyłnieugiętym
zwolennikiemnicejskiegowyznaniawiaryikon-
cepcji„współistotności”OjcaiSyna.Nieustępli-
wośćA.(nietylkowkwestiachczystodoktrynal-
nych)naraziłagonawrogośćdążącychdozgody
wKościelelubskłaniającychsiękuarianizmowi
