Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zarysgramatykipolskiej
XXVIII
wpierwszejitrzeciejosobieliczbypojedynczejoraztrzeciejosobieliczbymnogiejużywa
sięoddzielnegowyrazuniech,np.niechczyni,niechczynią,niechczyta,niechczytają,
niechskonam,niechpadnęo
Formytrybuprzypuszczającego(warunkowego)tworzysięprzezdodanie
cząstki-by-wkońcówkachformczasuprzeszłegomiędzytematemakońcówkąoso-
bową.Wtensposóbpowstajązłożonekońcówki-bym,-byś,-by-ø,-byśmy,-byście,
-by-ø,np.:pisał-bym,pisał-byś,pisa-by-ø,pisali-byśmy,pisali-byście,pisali-by-ø,niosła-
-bym,niosła-byś,niosła-by-ø,niosły-byśmy,niosły-byście,niosły-by-øo
Złożonekońcówkicharakterystycznedlatrybuprzypuszczającegomogąbyćuży-
wanejakooddzielnewyrazy,np.bymposzedł,byśposzedł,byposzedł,byśmyposzli,by-
ścieposzli,byposzli,bymniosła,byśniosła,byniosła,byśmyniosły,byścieniosły,bynio-
sły.Występująonetakżewwyrazachoznaczającychżyczenielubpolecenie:żebym,że-
byś,żeby,żebyśmy,żebyście,żeby.Formytrybuprzypuszczającegoutworzonezużyciem
cząstki-by-stanowiąwyjątkiodzasadyakcentowaniapolskichwyrazównaprzedostat-
niejsylabieodkońca(zob.wyżej)isąakcentowanenaczwartejsylabieodkońca,np.p
o
-
szli-by-śmy,ni
o
-sły-by-śmyo
3.Tworzenieformstrony
PodstawowąformąpolskiegoczasownikajeststronaczynnaoFormystrony
zwrotnejtworzysięprzezdodaniezaimkasię.Niektórepolskieczasownikiwystępu-
jątylkowtejformie,np.baćsię,pojawićsię,tzn.nieużywasięichaniwstronieczyn-
nej,anibiernej.Formystronybiernejtworzysięprzezużycieimiesłowuprzymiot-
nikowegobiernegozdodaniemformczasownikaposiłkowego,przedewszystkimbyć,
npoktośczytaksiążkę/książkajestczytanaprzezkogoś,ktośmyjekogoś/ktośjestmyty
przezkogoś,ktośodwiedzakogoś/ktośjestodwiedzanyprzezkogoś.Formystronybier-
nejmogąbyćtworzonetylkoodniektórychczasownikówzwanychprzechodnimi.Są
toczasownikiużywanewdwuwersjachtegosamegozdania.Wtychwersjachpodmiot
jestwymienianyprzezdopełnienieiodwrotnie.Takiedopełnienianazywasiębliższymi
(por.niżej).
4.Tworzenieformczasu,liczby,rodzajuiosoby
wybranychczasownikówniedokonanych
Czasteraźniejszy
Liczbapojedyncza
1ooso
2ooso
3ooso
1ooso
2ooso
3ooso
czyt-am
czyt-asz
czyt-a
wi-em
wi-esz
wi-e
widz-ę
widz-isz
widz-i
słysz-ę
słysz-ysz
słysz-y
rysuj-ę
rysuj-esz
rysuj-e
tłuk-ę
tłucz-esz
tłucz-e
Liczbamnoga
widz-imy
słysz-ymy
widz-icie
słysz-ycie
widz-ą
słysz-ą
czyt-amy
czyt-acie
czyt-ają
wi-emy
wi-ecie
wi-edzą
rysuj-emy
rysuj-ecie
rysuj-ą
tłucz-emy
tłucz-ecie
tłuk-ą
1ooso
2ooso
3ooso
czytał-em
czytał-eś
czytał-ø
Czasprzeszły
Liczbapojedyncza–rodzajmęski
wiedział-em
wiedział-eś
wiedział-ø
widział-em
widział-eś
widział-ø
słyszał-em
słyszał-eś
słyszał-ø
rysował-em
rysował-eś
rysował-ø
tłukł-em
tłukł-eś
tłukł-ø
