Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
isprytowiwychodziznichobronnąręką.Czę-
stoposuwasiędokłamstwioszustw,alenie
czynitegozezłośliwości,ajedyniedlaratowa-
niaswejskóry.Bardzozwinnyizręczny,jego
ruchyigestmajązarazemwielewdziękuiko-
ciejgibkości.Obdarzonysporympoczuciemhu-
moru.Wpóźniejszychwcieleniachjegointeli-
gencjastajesięcorazbardziejwyrafinowana,
coczęstozmieniagowośrodekimotorakcji.
Dziejesceniczne:jednymzpierwszychznanychA.
byłT.Martinelli,zaśdonajwybitniejszychnależeli:
G.D.Bianconelli(koniecXVIIw.),którynadałmu
charaktersprytnego,obrotnegosługi;C.Bertinazzi
(Paryż,IIpoł.XVIIIw.),A.Constantini(przeł.
XVII/XVIIIw.)orazT.A.Vincentini(XVIIIw.)-pierw-
szyA.zelementamilirykiipatosu.
ARNOLF(MolièreSzkołażon),starzec
wychowującyswąpodopieczną,Anusię,nagłu-
piąinaiwnądziewczynę,byuczynićzniejżonę,
pozbawionąpokusicałkowicieuzależnionąod
męża.JegorachubyniweczymiłośćAnusido
Horacego,którywkońcubierzejązażonę.Me-
todaA.,opartanapozornieracjonalnychprze-
słankach,zawodzi,gdyżjejautorniebrałpod
uwagęniepodlegającegowładzyrozumuin-
stynktu,tego,cowczłowiekubiologiczne.A.
jestfigurąkomiczną(zazdrosnyopiekunwy-
strychniętynadudka,zmuszonywcześniejdo
wysłuchiwaniazwierzeńrywala),alesąwjego
charakterzerysyszlachetniejsze(wiernośćw
przyjaźni)ipoważniejsze(zawiedzionenadzie-
jestarca).PostawęreprezentowanąprzezA.
uważanotakżezagroźną.R.Przybylskinp.wi-
działwnim„maniakalnegoracjonalistęityra-
nawjednejosobie”,twórcęsystemuzniewole-
niawyrastającegozprzekonania,żejedynym
sposobemnapokonaniestrachuprzedbliźnim
jestuczynieniezniegoniewolnika.
Dziejesceniczne:Molière(Paryż1662),któryzagrał
jąjakoburleskęniepozbawionąodcieniautoironicz-
nych,Rosimond(Paryż1673);M.Baron(Paryż1716)
-pierwszy,którypokazałA.jakopoważnegomężczy-
znęzawiedzionegowswychnadziejach;J.Provost
(Paryż1839),E.-F.-L.Gôt(Paryż,IIpoł.XIXw.),L.
Guitry(Paryż1924),G.Wilson(Paryż1958);szcze-
gólnąpopularnośćzyskałL.Jouvet(Paryż1948),
którygrałA.jakostarcaniezdającegosobiesprawy
zeswegowieku,dokońcałudzącegosię,żewciążjest
młodyduchemiciałem.Polska:K.Świerzawski
(Warszawa1780),J.Rychter(Warszawa1884),S.
Jaracz(Warszawa1935),któryzacierałgranicęmię-
dzyśmiesznościąatragicznościąi,nieprzestającba-
wić,pokazałdramatycznestudiumzazdrościimiłos-
nejmęki;J.Woszczerowicz(Warszawa1946),który
przedstawiłzazdrośćA.wsposóbkarykaturalny,po-
zbawiającgoszansynawspółczuciewidza;A.Łapicki
(Warszawa1979).
ARTUR(S.MrożekTango),„młodyczło-
wiek,najwyżejdwudziestopięcioletni,prawid-
16
łoworozwinięty,dorodnyiregularny”.SynSto-
milaiEleonory.Studentmedycynyifilozofii.
Zagubionywbezideowymświecie,wktórym
nawetbuntowaćsięjużniemaprzeciwczemu,
rozpaczliwieszukadlasiebiemiejscaicelu.
Pragniewyzwolićsięzchaosuwszechswobody
ibrakuzasad,wjakimżyjąjegorodzice.Posta-
nawiazawrzećtradycyjnyzwiązekmałżeńskiz
Alą.Doślubuniedochodzi,gdyżA.zdajesobie
sprawę,żenieforma,aleidea„zbawi”świat.
Jedynaidea,jakawydajemusięnatyletrwała,
bymócnaniejoprzećdziełoodnowy,topodsu-
niętaprzezśmierćEugeniiidea„władzynad
życiemiśmiercią”,swobodyzabijaniapowodują-
cej,żewszyscysązagrożeni.A.chcejąucieleś-
nić,mordującEugeniusza.Niedoceniajednak
siływłasnychemocji.Poruszonywyznaniem
Ali,któraoświadcza,żezdradziłagozEdkiem,
usiłujezemścićsięnanimiginie.Przedśmier-
ciąwyznajeAlimiłość,aleEdekchybamasłu-
szność,wątpiącwszczerośćtejdeklaracji.
KlęskęA.powodujezbytniezawierzenie
spekulacjiintelektualnej,fanatyzm,lekcewa-
żeniecynicznegosprytuEdkainiezdolnośćdo
miłości.Tozarazemfiguraintelektualisty,któ-
ry-szukającsposobównaprzywrócenierangi
zanegowanymwartościom-otwieradrogędyk-
taturze.
Dziejesceniczne:W.Michnikowski(prapremiera,
Warszawa1965)-histerycznyizarazemcałkowicie
pozbawionycharakteru;J.Nowicki(Kraków1965),
M.Lüttge(Monachium1966),W.Reinbacher
(Düsseldorf1966),P.Adamczyk(Warszawa1997).
ARYCJA(J.RacineFedra),„księżniczka
królewskiejkrwiateńskiej”,potomkinirodu
Pallatydów,rywalizującegootronAtenzTe-
zeuszem.Zjegorozkazuwygnanazkraju;nie
wolnojejteżmiećpotomstwa.Kochającaiko-
chanaprzezHipolita,któryporzekomejśmier-
ciTezeuszaobiecujeprzywrócićjejtron.Uwol-
nionazgodniezprzedśmiertnąprośbąukocha-
nego.
ARYST(F.ZabłockiFircykwzalotach),
mążKlarysy,bratPodstoliny.Naskuteknie-
porozumienianiesłuszniepodejrzeważonęo
romanszFircykiem.Deklarowanaprzezeń
wiernośćsurowemukodeksowiobyczajowemu
okazujesiępozorna-Fircykbeztruduwciąga
gowhazardowągręwkarty,wktórejA.prze-
grywa.Choleryk,zrzędaizazdrośnik,alew
głębisercapoczciwyiszlachetny.
ASTOLF(A.FredroCudzoziemczyzna),
konkurentdorękiZofii,rywalZdzisława.Zdo-
bywaprzychylnośćojcapanny,Radosta,przed-
stawiającsięjakopodróżnikichwalcacudzo-
ziemszczyzny.Udajemusiętakżepozyskać
sympatięZofii,którąstraszy,żeZdzisławzamk-
