Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Częśćpierwsza:Filomackiespełnieniairozczarowania
dociekanąprawdą
3
,októrejpotoczniewszyscyprzecieżutrzymujemy
solidarnie,iżtakowągłoszącyzobowiązanyjestwpierwszymrzędziedo
przestrzeganiazasadobiektywizmu.
Możemyjedyniesnućmniejlubbardziejuprawnionehipotezy,zjakimito
oczekiwaniamiprzybyłdoWilnajesieniąroku1815młodyAdamMickiewicz,
byrozpocząćstudiawImperatorskimUniwersytecieWileńskim.Tonazwa
właściwauczelniwodniesieniudoczasów,wjakichstudiowałwniejMickie-
wicz.Zostałanadanawszechnicywileńskiejwroku1803pokolejnejpoważ-
nejreformie,przeprowadzonejprzezprof.HieronimaStrojnowskiego(rektora
wlatach1799-1806)orazks.AdamaJerzegoCzartoryskiego(kuratora
wileńskiegookręgunaukowego);widomytoznakuzależnieniaodpetersbur-
skiegoMinisteriumOświecenia.Czytelnikmożespotkaćwliteraturzeprzed-
mioturównieżnazwy:CesarskiUniwersytetWileński,UniwersytetWileń-
skiizdecydowanieniewłaściwądlategookresu-Uniwersytetim.Stefana
Batorego
4
.Możemysiętylkodomyślać,czybyłytojegostudiawymarzone,
adecyzjępoprzedzałrówniegłębokinamysł,jakigorącepragnienieosiąg-
nięciaczegoświęcej,przekroczeniaproguprzeciętnościwwybranejdyscy-
plinie.Miałzasobądoprawdyniewielkierodowedoświadczeniaedukacyjne.
PóźniejszypoetaiprofesorliteraturyłacińskiejwLozannieorazliteratur
słowiańskichwCollègedeFrancewywodziłsiębowiemzrodzinyzaledwie
odpokoleniapiśmiennej,przynajmniejpomieczu.Jaktotrafniezauważył
3
CzyniętualuzjędostylunarracjiJarosławaMarkaRymkiewicza,astyltenwidoczny
jestzwłaszczawksiążkach:PanAleksanderjestwzłymhumorze(Warszawa1977),Juliusz
Słowackipytaogodzinę(Warszawa1982),wtetralogiiMickiewiczowskiej„Jakbajeczne
Żurawie”:Żmut(Paryż1987,Warszawa1991),Baket(Londyn1989,Warszawa1989),Kilka
szczegółów(Kraków1994)orazDoSnowiaidalej(Kraków1996).Możnatumówićotrzech
stopniachrealnościfaktów:rzeczywistych,możliwychizmyślonychprzezautora.Granice
pomiędzynimi,niedośćwyraźne,czyniąlekturęprzyjemną,jednakchybaniecomniej
pożyteczną.Por.recenzjęwydaniaparyskiegotomuŻmut,pióraZbigniewaJerzegoNowaka
(nPamiętnikLiteracki”1990,R.81,z.2,s.370-388).
4
Zob.J.Bieliński:UniwersytetWileński(1579-1831).T.I-III.Kraków1899-1900;
L.Janowski:LatauniwersyteckieSłowackiego.Lwów1909;Tegoż:WszechnicaWileń-
ska.1578-1842.Wilno1921.Jakwidać,tytuływskazanychpracoddajątakżerozbieżności
wdatowaniupowstaniauczelni.Jakopewnymożnaodnotowaćfakt,iżwroku1828obcho-
dzonouroczystościjejdwustupięćdziesięciolecia.Mickiewiczwoficjalnychpismach,np.Do
RząduUniwersytetuWileńskiego,używałnazwyImperatorskiUniwersytetWileński(WR
XIV,s.8)lubCesarskiUniwersytetWileński,np.DoRektoraSzymonaMalewskiego(WR
XIV,s.36).
Wpisanychpołacinie-zresztąinną,bardziejwyćwiczonąwkaligrafiiręką,samte
pismajedyniewłasnoręczniepodpisywał-podaniachdorektora,dodziekanaużywałtej
drugiej,wielokrotniestwierdzał,iżuczęszczałninCaesareaUniversitateVilnensi”(WR
XIV,s.28-32).Oproblemachterminologicznychizastrzeżeniachsędziwegoks.Adama
KazimierzaCzartoryskiegowobecnsłówka»uniwersytet«”piszeDanielBeauvois:Szkol-
nictwopolskienaziemiachlitewsko-ruskich1803-1832.T.I:UniwersytetWileński.Przeł.
zjęz.franc.J.Kania.Lublin1991,s.22-23.
