Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Częśćpierwsza:Filomackiespełnieniairozczarowania
Skądówniedosyt?Przecieżbyłtowówczasnajlepszy,najbardziejnowo-
czesnyuniwersytetnaziemiachdawnejPolski;założonyprzezkrólaStefana
Batorego,któregodekretbyłłaskawpotwierdzićbulląpapieżGrzegorzXIII,
miałszczęściedonaukowychsławiwielkości:pierwszymrektoremzostał
słynnyPiotrSkarga,dogronaprofesorównależeli:tłumaczBibliiks.Jakub
WujekiMaciejKazimierzSarbiewski,nHoracychrześcijański”,wybitny
poetaiteoretykliteratury.RosyjskaokupacjaWilnawpołowieXVIIwieku
przyczyniłasięwydatniedoobniżeniarangiuczelni,jednakpoświeżej
datyreformachprzeprowadzonychpodczaswieloletniegopełnieniafunkcji
rektoraprzezprof.MarcinaPoczobuta-Odlanickiego(lata1780-1799),zna-
komitegoastronomaiświetnegoorganizatora(byłwszakżejezuitą),Aka-
demiaWileńska,przejściowozwanaSzkołąGłównąKsięstwaLitewskiego,
potrzecimzaśrozbiorze-SzkołąGłównąWileńską,wistocierealizowała
oświeceniowyprogramKomisjiEdukacjiNarodowejzjejmożenawetnieco
wyolbrzymionymszacunkiemdlaempiryzmuinadrzędnej,społecznej
przydatnościwszelkichdziałańjednostek.Przygotowywałagłówniekadry
nauczycielskiedlaszkolnictwaśredniegonaLitwie.Od1803rokuImpera-
torskiUniwersytetWileńskipełniłrównocześniefunkcjekuratorskie-nad-
zorowałszkolnictwowcałymwileńskimokręgunaukowym.Pierwszym,
znakomitymkuratoremzostałksiążęAdamJerzyCzartoryski(pełniłtę
funkcjęodroku1803do1824,wktórym-naznakprotestupoprocesiefilo-
matów-podałsiędodymisji;funkcjętęponimprzejąłśMikołajNowo-
silcow).
TobyłświetnyUniwersytet,gdyżgromadziłznakomitychprofesorów,
wtymprzybyłychdoWilnarównieżzzagranicy,absolwentówuniwersyte-
tóweuropejskich.WspomnijmynaprzykładbraciJanaiJędrzejaŚniadeckich
(Jan-matematyk,astronomifilozof,rektoruczelniwlatach1807-1815;
Jędrzej-chemik,biolog,filozofilekarz),filologaklasycznegoGotfryda
ErnestaGroddecka,profesorówwymowyipoetykiEuzebiuszaSłowackiego
(ojcaJuliusza)iLeonaBorowskiego,znakomitegomalarzaFranciszkaSmug-
lewicza,wreszcieświetniesięzapowiadającego,młodegohistorykaJoachima
Lelewela;zajęciaprowadzonorównieżpofrancusku,poniemiecku,po
włosku,połaciniei-oczywiście-porosyjsku
19
.
Ponieważdominikanierealizowaliprogramgimnazjalny,Mickiewicz
miałotwartądrogęnastudia.ZrazuwybralizprzyjacielemJanemCzeczo-
temwydziałmedycznyUniwersytetuWileńskiego(nieudałosięustalić,dla-
19
WypadasiętuzgodzićzsądemJerzegoKowalskiegowyrażonymwpierwszej
częścifilologicznegowstępudoWykładówlozańskichwWydaniuSejmowym(praktycznie
jedynejdotądwmiarępełnejedycjikrytycznej):nByło[ś]wielkimszczęściemdlaMickie-
wicza,dlawymiarówjegotworzenia,żelatajegostudiów,tozarazemlataurodzajudlanauk
wileńskich”(WSVII,s.17).
