Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
PRZEGLĄDFORMACJICZASOWNIKOWYCH
dodać(podać,doręczyć;-dać,byćmożedostarczyć(wystarczyć;-starczyć,do-
zwolić(zezwolić,pozwolić,dopuścić;-zwolić0
Współfunkcjonowaniezinnymiprefiksami
Funkcjeomawianegoprzedrostkasąnatylewyraziste,iżtrudnomówić
owspółfunkcjonowaniuzinnymiformantami.Oczywiście,dochodziczasami
dozatarciawpojedynczychderywatachspecyfikisemantycznejprefiksu.Dzie-
jesiętaknp.wniektórychformacjachprzestrzennych,por.donieść:Piotrżało-
wałnaJanaprzedsądem,kakopczołyabodzieniajegonocnąrzecząkradmie
wziąwszy,doswegodomudoniósłDział22,wktórychnaplanpierwszywy-
suwasięznaczenieogólnegozbliżeniaitymsamymformacjetakiemogązbli-
żaćsiępodwzględemznaczeniowymdoinnychkonstrukcjiadlatywnych.Są
tojednakmarginalnezjawiska,byćmożebardziejocharakterzeleksykalnym
niżsłowotwórczym.
Omawiajączagadnieniawspółfunkcyjnościformantów,wartojedyniezwró-
cićuwagęnaformacjezdo-oznaczającedodatkowączynnośćlubdokończenie
wcześniejszejczynności,gdyżwtymwypadkumożemymówićopoczątkach
swoistejrywalizacjimiędzytymprzedrostkiemdo-aprzy-,por.staropolskie
tożsamesemantyczniederywaty:dołożyć-przyłożyć;dopozywać-przypozy-
wać0Jakwiadomo,rywalizacjętęwygrywawhistoriijęzykapolskiegooma-
wianytuformantdo-,choćwstaropolszczyźniejeszczeniewielkaliczbaprzy-
kładów(zaledwiekilka)niewskazywałanatakikierunekewolucji.
Odniesieniedowspółczesności
Podstawoweznaczeniategoprzedrostkanieulegająwiększymzmianom
whistoriijęzykapolskiego.Niemniejmożnamówićopewnejjegoewolucjise-
mantycznej.Wmaterialezwracająuwagękonstrukcjetypudodać,dosypać,
któreniewątpliwiestanowiłypodstawęwykrystalizowaniasięwpóźniejszym
okresieklasyderywatówtypudokleić,doszyćoznaczającychdodanieczegośdo
jakiegośobiektu.
Podkreślmyteżbrakwyraźnegopoświadczeniawzachowanychtekstach
formacjitworzonychzapomocąrozszerzonegoformantudo000-się.Chodziza-
temotakieczasowniki,jak:doprosićsię,dodzwonićsięoznaczeniuosiągnię-
ciaceludziękiusilnymczynnościomagensa,por.stp.dosłużyćsię(zasłużyć;.
Jednakróżnicemiędzystanemwspółczesnymastaropolszczyznądotyczą
stosunkowoniewielkichgrupderywatów.
PREZENTACJAMATERIAŁU
DOBIĆ1.(zadaćostatecznycios;2.(całkiemzbić,bezresztyzniszczyć(o
gradobiciu);;DOBIJAĆ:zabijać;;DOBIWAĆ:zabijać;;DOBRAĆ(wziąćresztę
brakującądoustalonejcałości;;DOBYĆ1.(nabyć,zyskać,posiąść;~dobyćpło-
du(począć;2.(uzyskać,nabyćmocąwyrokusądowego;3.(opanować,zająć,
