Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.Kulturapoprzypadłościł
Platońskiejtriadyatrybutracjonalności-prawdyiwywodzącąsięzobule-
gitymacjęmoralną.Podmiotokcydentalnyzyskałtymsamymautonomię
odróżnianiapodmiotuodprzedmiotuiracjonalnegoodnaturalnego10.
Opracowaniehumanistycznegoideałupodmiotowościumożliwia
kształtowaniewzorcowychmodeliwszystkichempiryczniedoświad-
czalnychelementówrzeczywistości.Abstrakcyjnywzorzecdoskonało-
ścikażdegourządzenia,każdegoustrojupolitycznegoikażdejformy
społecznegopodziałupracyiredystrybucjidóbrmożebyćwyprowa-
dzonywramachracjonalnegorozumowania.Każdorazowoprzytym
replikowanyjestschematbinarnejopozycji:rozum,poodróżnieniusię
odnaturyorazpoustanowieniupodmiotuiprzedmiotu,terazmamoc
odnoszeniarealnieistniejącegoświatadomatrycyidealnychwzorców.
Każdąingerencjęwzastanąrzeczywistośćpodmiothumanistyczny
możeodtąduzasadniaćwymogamirozumu.Racjonalizmlegitymizuje
zmianę–jeślizmianadokonywanajestwimięiwzgodziezracjonali-
zmem,tozdefinicjijestzmianąnalepsze.Każdyataknaswojąhegemo-
nięrozumzłatwościąodpieraniezliczonymiprzykładamirzeczywistego
postępuwsferzetechniki,medycyny,ekonomii11.
Wyłaniająsięzatemtrzykluczoweprerogatywypodmiotuhumani-
stycznego.Ichideologicznysplotdyskursyanty-iposthumanistyczny
rozpoznająjakomotywwszelkichzbrodnidokonywanychwobecalter-
natywnychwzględemokcydentalnejformacjikulturowych.Stanowią
onerównieżlegitymacjęucisku,jakiemuroszczącysobieprawadoau-
tonomiiracjonalistycznypodmiotpoddajeodzaraniainne,znaturalizo-
waneiuprzedmiotowionegrupyspołeczne.Sąto,podsumujmy:
•zdolnośćdoopisywaniarzeczywistościwkategoriachsystemuracjo-
nalistycznego,
•orzekanieoprzystawalnościposzczególnychelementówrzeczywi-
stościdowyprowadzonychrozumowo,„racjonalnych”wzorcówdo-
skonałości(awięc:dzielenierzeczywistościnaelementyracjonalne,
tojestistniejącewedługdyktowanychprzezracjonalizmregułlub
będącewynikiemdziałańracjonalnegopodmiotu,inieracjonalne,
naturalne,zastane),
•podejmowaniedziałańnaobiektachrozpoznanychjakoniezgodne
zracjonalistycznymsystememiprzeztodomagającychsięzmiany,
„udoskonalenia”.
10Por.RosiBraidotti,poczłowieku,tłum.JoannaBednarek,AleksanderKo-
walczyk(Warszawa:WydawnictwoNaukowePWN,2014),s.45–66.
11Por.MaxHorkheimer,TheodorWAdorno,„Pojęcieoświecenia”,w:Dialek-
tykaoświecenia…,s.15–51.
