Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Śmierćwładcyjakozakłócenienaturalnegoporządkurzeczy
17
Wepocenowożytnejmiędzyepatowaniemwizerunkamiśmierci(tzw.tańce
śmierci),jakijejDwypieraniem”oraznarzucaniemperspektywymetafizycz-
nej,wynikającejwistociezuznawaniaśmiercizatabu,istniałotrzeciewyj-
ście–oswajanieśmierci,takżeśmierciwładców,przeznadawaniejejpublicz-
negocharakteru.Skoncentrowaniesięnaśmiercifizycznejibiologicznych
aspektachzgonuwładcyoznaczazasadniczązmianęperspektywypercepcji
społecznej,zerwanieztradycjątraktowaniagojakoDodejścia”odgorszego–
doczesnegodolepszego–pozagrobowegoświata.Wwiększościkrajów
europejskichwiedzaośmiercikrólabyłareglamentowana,informacjeoniej
posiadałanielicznagrupanajwyższychurzędnikówidworzan.Traktowanie
śmiercikrólewskiejjakoDtajemnicy”,sprzyjałoniewątpliwiekształtowaniu
sztuczniekreowanychlegendimitów,podsycanychprzezjegonastępcę–
np.WładysławaIVWazypośmierciojca–dlaosiągnięciaefektupośmiertnej
sprawczościpolitycznej.Pośmiertnarolazmarłegowładcybyłamuprzypisy-
wanaprzezpaństwowąpropagandę,czegoświadectwostanowipopularność
opisówśmierciwładcówwgazetachdworskich
4
.Projektowaniemodelowego
wizerunkuśmiercimożnauznaćzapodstawowywyróżnikśmierciwładcy
odśmiercizwykłychludzi,wktórejprzeważaczynnikludzki.Popularne
ostatniobadaniabiologicznychprzyczynśmierciwładcówmogąmiećzna-
czeniedlahistoriimedycyny,aleumykaimpodstawowezagadnienierelacji
międzydoczesnymipośmiertnymmajestatemzmarłego.Takiepodejściedo
zagadnieniajest,jakpostaramsięwykazać,dalekieodjegorzeczywistego
odbioruprzezwspółczesnych.
Jakopunktwyjściadalszychrozważańwypadaprzypomniećfundamen-
talnątezęE.Kantorowicza,żeodXVw.rozpocząłsięprocessekularyzacji
starejideiwiecznejtrwałościimperiumznadaniaboskiego,wywodzonejjuż
nieodBogaiboskiegonadania,aleodDignitas–godnościnadanejwład-
cyprzezrównienieśmiertelnepaństwo.WkonsekwencjiDKrólżyjedłu-
żejniżkról.Wtymsensie[ś]choćnieposiadawoliwciele,martwy
Książęzdajesięposiadaćwolęnawetposwejśmierci”jakoupostaciowanie
Dignitas(ciałapolitycznego)
5
.Sprawdzianemfunkcjonowaniatychzasad
wkręguelitpolitycznychKrólestwaPolskiegostałosiępierwszebezkróle-
wiepośmierciZygmuntaAugustaJagiellona,awciągupanowaniadynastii
Wazówdokonałysięewolucjarozpoczętaodpróbysakralizacjiosobykróla
4Opisyuroczystościpogrzebowychmonarchówiichrodzinzob.K.Zawadzki,Prasaulotna
zaZygmuntaIII,Warszawa1997:opispogrzebuStefanaBatorego–DKurtzebeschreibungder
CeremonienundProcessionsoauffweilandKöniglicherMay.InPolenStephani[ś]Begrebnus
sindgehaltenworden”,JerzyOesterberger,Królewiec,s.145;opispogrzebuZygmuntaIIIijego
żonyKonstancji,uroczystościwWarszawie7I1633r.–DBerichtMitwasCeremoniendie
beydenKöniglichenLeichenausderRezidentzStadtWarschauwgefüretworden”,s.145-146.
5E.H.Kantorowicz,Dwaciałakróla.Studiumześredniowiecznejteologiipolitycznej,tłum.
M.Michalski,A.Krawiec,red.nauk.J.Strzelczyk,Warszawa2007,s.327.
