Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
AdamPuchejda
zywałNorbertoBobbio-należałozacząćmyślećniewznaczeniuetycznymlub
normatywnym,leczraczejprawno-instytucjonalnym44.
Wtakimujęciudemokracjastawałasięprzedewszystkimzestawemreguł
iprocedur,któresprawiają,żewładzapolitycznajestpodzielonaikontrolo-
wanaprzezprawoikonstytucję,wprzeciwieństwiedodemokracjirozumianej
jakopewienideałsamosięrządzenia,kładącynacisknabudowanierzeczywistej
wspólnotydemokratycznej.Podstawątakrozumianejdemokracjinadalpozo-
stawałaoczywiściewolaludu,wolawiększości,aletaostatnianierządziładlate-
go,żeznajdowałasiębliżejjakiejśDprawdy”,ajedyniezracjiuznaniaważności
własnychinteresówipreferencji45.Obaujęciaodpoczątkumiały,rzeczjasna,
swoichwyrazistychkrytyków.
Demokratyczniprzeciwnicygodzeniademokracjizliberalizmemwskazy-
waliprzedewszystkimnakwestięrugowaniapolitykizesferypublicznejoraz
procescorazdalejsięgającejdepolityzacjiproblemówspołecznych.Zwracaliteż
uwagęnafakt,żenadmiernezaufaniedoproceduripragnieniezapobiegania
konfliktommogłoprowadzićdoprzekształceniarządzenia,związanegozwy-
boremwartościipotrzebąpodejmowaniadecyzji,wadministrowanie,które
zdefinicjirezygnujezkoniecznościsądzeniaidążydozachowaniajaknajdalej
idącejneutralności.
WpóźniejszymokresiepodobnytypkrytykiokreślanowPolscemianem
liberalizmustrachu(utożsamianegoczęstozestanowiskiemRawlsa)-specy-
ficznejformyliberalnejideologii,któraniechętnieodnosisiędopozytywnych
wartości,niechcepodkreślaćroliaktywnegopaństwaizpodejrzliwościąpod-
chodzidowszelkichzobowiązańwspólnotowych46.Jeślitakrozumianylibera-
lizmwogólegodziłsięnaistnieniepaństwa,byłoonoorganizmemsłabym
iograniczonymdowypełnianianajbardziejpodstawowychfunkcji47.
Odpowiedziąnatęfilozofięsłabegopaństwaidepolityzacjisferypublicznej
miałsięstaćrepublikanizm48lubtzw.liberalizmodwagi,czylitaki,którynieboi
sięwprowadzaćwyrazistychwartościdożyciapublicznego,dążydokształtowa-
niasubstancjidemokracji,wyznaczaniacelówpolityki,anadewszystko-jak
napiszeMarcinKrólwesejuLiberalizmstrachuczyliberalizmodwagi-Dposzuki-
44N.Bobbio,Liberalizmidemokracja,przeł.P
.Bravo,Kraków1998,Znak,s.24-25.
45Por.W
.Sadurski,Racjeliberała.Esejeopaństwieliberalno-demokratycznym,Warszawa1992,
Presspublicasp.zo.o.przywspółpracyOficynyWydawniczejMOST
,s.73-74.
46Krytycytzw.liberalizmustrachulubliberalizmuobronnego,szukającźródełkrytyko-
wanegoprzezsiebiepoglądu,odwołująsiędokoncepcjiJudithN.Shklarjakoautorkieseju
LiberalismofFear.Shklarniepisałajednakoliberalizmiestrachuperanalogiamdonp.liberalizmu
praw,araczejoliberalizmieodstrachu.Zob.J.N.Shklar,Liberalizm,czyliwolnośćodstrachu,przeł.
A.Puchejda,DResPublicaNowa”2014,nr4(218).
47Por.R.Legutko,Demokracjairepublika,w:Obliczademokracji,R.Legutko,J.Kloczowski
(red.),Kraków2002,OśrodekMyśliPolitycznej,s.157;M.Król,OdemokracjiwPolsce,DRes
Publica”1994,nr4.
48Por.M.Król,P
.Śpiewak,J.Sadowski,M.Zaleski,A.Leder,A.Chojnowski,Garbatademo-
kracja.Dyskusjaredakcyjna,DResPublica”1996,nr6.
