Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Elementyskładoweosobowości
31
czynników,któredecydująosukcesie,cooznacza,że80procentzależyodinnych
zmiennych’’[Goleman1997,s.66],któretutajokreślonesąmianeminteligencji
emocjonalnej,tocorazczęściejinteligencjęemocjonalnąuznajesięzapodstawę
rozwojudyspozycjietycznychjednostki,bezktórychtrudnobyłobymówićoczło-
wieczeństwieistotludzkich.
Powyższerozważania,zkoniecznościzaprezentowanewdużymuproszcze-
niu,pozwalająjednakstwierdzić,żekonstytuującąrolęwprocesiekształtowania
osobowościludzkiejodgrywająwymienionejużwcześniejelementysocjogenne
(społeczne).
Jednymznichjestjaźńsubiektywna(czyliinaczejobrazwłasnejosoby),której
przypisujesięfunkcjęorganizowaniawszystkichpozostałychelementówosobowo-
ściczłowieka.Stanowiącsubiektywnewyobrażeniaonaszejwewnętrznejistocie,
jestbardzowyraźnieuwarunkowanaspołecznie,choćniezawszejesteśmytego
świadomi.Wytwarzasiępodwpływemoddziaływaniainnychludzi,rodziców,
rodzeństwa,rówieśników,naogół,jakstwierdzaJ.Szczepański:,,(...)jestzespołem
urojeń,fantazjikompensującychniepowodzeniaiupokorzeniawwykonywaniu
różnychról’’[Szczepański1970,s.136].Wmiaręrozwojuosobniczegoczłowieka
jaźńsubiektywnastajesięwzględnieniezależnaodśrodowiskaspołecznego.Mato
miejscewtedy,gdyjesteśmygłębokoprzekonaniotym,żejesteśmytacy,jaktosobie
wyobrażamy.,,Postawaczłowiekawobecsamegosiebiemapodstawoweznaczenie
dlajegofunkcjonowaniajakookreślonej,zintegrowanejosobowości.Topoprzez
jaźńsubiektywnąkształtujesięnaszepoczuciewłasnejwartości,poziomsamooceny
(zaniżona,realistycznalubzawyżona)isamoakceptacji’’[Reykowski1976].
Poczuciewłasnejwartościformujesięprzedewszystkimwwynikudoświad-
czeniaemocjonalnego,polegającegonatym,żeczłowiekjestprzedmiotemmiłości
ispotykasięzzainteresowaniemorazakceptacjązestronyotoczenia.Dziecko,które
nigdyniebyłokochaneiaprobowaneprzezotoczenie,będziemiałosłaborozwinięte
poczuciewłasnejwartości,cowkonsekwencjimożeprowadzićdobrakuemocjonal-
nejrównowagiiprzejawówaspołecznegozachowania.Czynnikiwpływającena
podwyższeniepoczuciawłasnejwartościsądlaczłowiekaszczególniepożądane
iwywołująprzyjemneemocje.Czynnikiobniżającetopoczuciewywołująprzykre
emocje—poczuciewstydu,winy,lękuiuruchamiająróżnemechanizmyobronne
osobowości.
Samoocena,czyliogólnaocenawłasnychmożliwości—przeświadczenieotym,
naconasstać,mazasadniczywpływnato,jakichczynnościizadańpodejmujemy
sięiileenergiiwniewkładamy.Cechąstałąjednostekmożebyćtendencjado
przypisywaniasobiemożliwościwyższychniżrzeczywiste—,,zawyżona’’samo-
ocena,bądźniedocenianieswychrealnychmożliwości—,,zaniżona’’samoocena,
albowreszciesamoocenarealistyczna.Brakrealistycznejsamoocenywiążesię
zzaburzeniemregulacyjnychfunkcjiosobowości;ludzieo,,zawyżonej’’samoocenie
wykazująskłonnośćdonieodpowiedzialnegopodejmowaniasięzbyttrudnych
zadań,doktórychłatwozniechęcająsięwsytuacjizagrożeniaiczęstowchodzą
