Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
WojciechSitek
dzeniaodpowiednichbadań–zakazdotyczyjedyniepublikowaniaichwyników.
Wrzeczywistościwięcpoglądtenwyrażaprzekonanieouzasadnionejpotrzebiedzie-
lenialudzinatych,którzymająmiećpełnydostępdoinformacji,itych,którzynato
niezasługują(Sułek1995).
Przedstawiętrzysytuacjeegzemplifikująceproblemspecyfikisocjologicznychpro-
gnoz.Oczywiścieukazująoneproblemwpewnymuproszczeniu–możnapowiedzieć,
żeuproszczenietodotyczyzawężeniaproblematykidorozważańwokółzmienności
warunkówpoczątkowych,któresąsłaboizolowaneodzewnętrznychoddziaływań.
Formęzmiennościtychwarunkówmożnaopisaćjakopewnegotypugrę(awięcsytu-
acjękonfliktową)międzyróżnegorodzajupodmiotamiżyciaspołecznego.Zmienność
tychwarunkówwpływaoczywiścienakłopotyztrafnościąprognoz.Niejestprzecież
przypadkiem,iż:
„dziedzinąsłynącą–itojużodtysiącleci–zdokładnychiniezawodnychprognozjestastrono-
mia.Jużstarożytnipotrafili(…)przeprowadzaćudaneprognozysięgającemiesięcy,anawetlat
idziesiątkówlat,dotycząceszczególnychkonstelacjiciałniebieskich,zaćmieńKsiężycaiSłońca,
zmianypórrokuiinnychfaktówzwiązanychzopracowaniemkalendarzaitp.”(Filozofiaana-
uka…1987).
Otóżowatrafnośćprognozastronomicznychbrałasięmiędzyinnymi–czymoże
nawetprzedewszystkim–ztego,iżskonstruowaniemodeluUkładuSłonecznegojako
układuizolowanegozwystarczającodobrymprzybliżeniemoddawałorzeczywistąizola-
cjęnaszegoSłońcarazemzjegoplanetami.Niestety,realnezjawiskaspołeczneniewy-
kazująwielkichpodobieństwdoukładówizolowanych–choćbywa,żenawetbardzo
licznezbioryludzikrążąwokółkogoś,ktopociągajączasznurki,przyciągaiodpycha
jednocześnie.Zasadąjest,żezjawiskaspołecznetworząsiećwzajemnychpowiązań,
wpływówizależności,którebardzokomplikująmożliwośćsformułowaniatrafnejpro-
gnozy.Czasamijestoczywiściełatwiej.Okazałosię,żewynikibadańnadbuntami
wwięzieniachprowadzoneprzezBarbaręPabianmożnaniebanalniezinterpretowaćna
podstawiepewnychmodelifizycznychiżewspółpracawtejdziedziniezfizykamiprzy-
nosiwartościoweiinteresującewyniki.Zaproponowanydoopisusytuacjiwwięzieniu
modelumożliwiateżoczywiściesformułowaniepewnychprognoz.Możnanaprzykład
pokazać,żerestrykcyjneograniczeniekomunikacjimiędzywięźniami,standardowo
stosowanewobliczuniebezpieczeństwabuntu,stymulującgrupowąsolidarność,zwięk-
szastopieńpoparciadlawystąpieńwięźniów(Pabian,Pękalski2006;Pabian2005).Jak-
kolwiekjednakinteresującorozwijałabysię(znaszymudziałem)współczesnasocjofizy-
ka,takżejejwynikiprowadządoparadoksów,októrychbędziedalej.Aprzedewszyst-
kimdotyczyjejproblemwskazanyprzezOssowskiego.Wydajesię,żerównieżze
świadomościtychparadoksówbierzesiękrytycyzmmyślisocjologicznej,którypozwolił
swegoczasuPopperowitwierdzić,iżsocjologiamadużowiększąniżpsychologiamoż-
liwośćoferowaniawiedzyobiektywnej.JesttakwedługPoppera,bopsychologięma
obciążaćuwikłaniewświeciedrugim,cooczywiściekrytycyzmutrudnia.Charaktery-
stycznadlasocjologiikrytykadajenatomiastprzepustkędoświatatrzeciego;„Socjologia
jestautonomicznawtymsensie,żestałasięwdużymstopniuniezależnaodpsychologii”
–pisałautorObjectiveKnowledge(Popper1970).Mimokrytyki,zjakądzisiajspotykają
sięPopperowskieracjonalizacje,jegorefleksjawtejsprawiewartajestuwagi–choćby
wkontekścienowatorskichinterpretacjisocjofizycznych.
Aotozapowiedzianewcześniejtrzysytuacje.
