Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
pięćdziesiątychXXwiekudyskurszaczętojednakujmowaćjako
rodzajdziałania,awięcformęingerencjiwrzeczywistość.To,czy
nazwiemypewnągrupępolitycznąflterrorystami”,czyflbojowni-
kamiowolność”,alboto,czyserwisinformacyjnyskupisięna
przyczynachstrajkówrobotniczych,czynawywoływanychprzez
niezakłóceniach,wpływananaszedziałania.Pojęcieflaktu
mowy”zmieniłosposóbujmowaniajęzykaicodziennychroz-
mów.To,cowcześniejwydawałosięzjawiskiemmarginalnym,
szybkouznanozaelementniezbędnydozrozumieniastruktur
społecznychirelacjiwładzyorazdobadaniakulturyimediów.
Socjologowiezaczęlibadaćsposobyużywaniajęzykajakonarzę-
dziaformułowaniaprzekazówpolitycznych,wykluczaniaokreś-
lonychideizdebatyikontrolowaniatego,jakludziemówiąna
pewnetematy.
Najbardziejwpływowąteoriędyskursusformułowałbezwąt-
pieniaMichelFoucault,którybadałhistorięchoróbpsychicznych
(czy,zgodniezjegoterminologią,flszaleństwa”),przestępczości,
więziennictwaiplacówekmedycznych.Foucault(1977,wyd.
oryg.1969)twierdził,żeróżnorodnedyskursystanowiąramy
strukturyzująceżyciespołeczneiumożliwiającesprawowanie
władzy.Ramydyskursywnedziałająnapodobieństwopara-
dygmatów,wyznaczającgranicetego,comożnasensowniepo-
wiedziećnadanytemat,oraztego,jakmożnatopowiedzieć.Na
przykładdebatyoprzestępczościstrukturyzujedominującydys-
kursprawaiporządku,którysprawia,żeprzestrzeganieprawa
iakceptacjanadzorupolicyjnegostająsięzdroworozsądkową
częściążyciacodziennego.Sugestia,żepowinnosięstawiaćopór
masowemunadzorowipolicyjnemu,aubodzypowinniregular-
nieuchylaćsięodprzestrzeganiaprawa,byłabyniemalniezrozu-
miała.Ponieważdyskursnatematprzestępczościpoprzedza
wejścieposzczególnychjednostekdospołeczeństwa,wpewnej
mierzekształtujeichzachowanieipostawywramachprocesu
przyswajanianormiwartościspołecznychzwanegosocjalizacją.
Wtensposóbdyskursypomagająjednostkomwypracowaćsamo
poczuciejaźniitożsamościosobistej.Przypominanamto,że
ludzieniemająpełnejswobodymyślenia,mówieniaidziałania,
ponieważludzkasprawczośćmapewnegranice.
Foucaultidziejeszczedalej,czyniącdyskursipraktykidyskur-
sywnegłównymelementemwbadaniachrelacjiwładzy.Jego
zdaniemwiedzaiwładzaniestanowiąprzeciwstawnychzja-
wisk,alesązesobąściślezwiązane.Dyscyplinyakademickie,
takiejakkryminologiaipsychiatria,zmierzającedouzyskania
