Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ułożywszyznanesobiereligiewpewnąhierarchię,ustalonąnapod-
stawiepięciuczynników,autorstarasięokazać,żenajwyższeformyżycia
religijnegonapotykasięwklimacieumiarkowanym.Najniższąformąreli-
giijestdlaniegoanimizm.Tenprzychodziludziomdogłowyprzede
wszystkimwpuszczachidżunglach.Ichtajemniczeszmeryłatwozinter-
pretowaćjakogłosybóstw–zwyklezłośliwych.Moralnośćniematu
żadnychzwiązkówzreligiąinikttuniemyśliwkategoriachogólnego
dobra.Monoteizm,któryautorlokujenadrugimkońcudrabiny,rodzisię
napastwiskachipustyniach.TamnarzucasięwizjaBoga,któryrządzinie-
podzielniewielkimiprzestrzeniami.
Huntington,takjakMontesquieu,tłumaczytreśćmoralnąreligiiIndii
przezczynnikiklimatyczne.Hinduizmjestreligiąinercji,podobniejak
buddyzm.Zasługapolegawtymkrajunabierności.Daćsięzagrzebaćpo
głowę,wytrzymaćleżenienagwoździach,stawiaćbiernyopórprzemocy,
uprawiaćbiernąkontemplacjęażdozjednoczeniasięzBuddą.Tymczasem
„jednymzwielkichczynnikówdlamoralnegoiduchowegopoziomureli-
giijestenergia,jakączłowiekrozporządza.Atazależybezpośredniolub
pośrednio(przezodżywianie,chorobyitp.)odklimatu”.Dodaćtunależy,
żeautorniemacieniawątpliwościcodotego,żeklimatUSA,Anglii
iNiemiecsprzyjawytworzeniusięnajwyższejformyreligii,którą,jak
łatwosiędomyślić,jestprotestantyzm(!).
Natematzdeterminowaniareligiiprzezśrodowiskofizyczneorazdua-
listycznegomyśleniawkategoriachdobraizłaczytelnikznajdziepewne
uwagiuJ.PrzyłuskiegowjegowstępiedozbiorowejpublikacjiReligie
Wschodu6.FrancuskisocjologG.BouthoulwswoimTraitédesociologie7
pisze:„Jestrzecząmożliwą,żewyczerpującyklimatIndiidysponujeludzi
dożyciakierowanegopojęciemkasty.Pojęciekastyzwalniaczłowieka
wznacznymstopniuodwysiłkuiwspółzawodnictwa.Dajeonopierwszeń-
stwocnotomrzekomowrodzonymwstosunkudozasługiosobistej”.
ŚrodowiskofizycznedlaHuntingtonato,jakwspomnieliśmy,nietylko
klimat,aleigleba8,dieta,chorobydladanegoklimatuspecyficzne.Ado
klimatunależyrzeczjasna,nietylkotemperatura,aleiwilgotnośćpowiet-
rza,stopieńnaelektryzowaniainasyceniaozonem(doczegoautorprzy-
wiązujeznacznąwagę)itp.HuntingtonpowołujesięnapracęE.G.Dextera,
6ReligieWschodu,BibliotekaWiedzy,t.39.
7Paris1946,s.300.
8KsięgaXVIIIOduchuprawMontesquieunositytułOprawachwichstosunkudo
naturyziemi.
21
