Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
łazienkę.Zagęszczenierodzi,jaknatozwracanouwagę,dodatkowenie-
chęciprzezutrudnienieizolacji,niechęci,któretrzebarozładować.Wtro-
pikalnychlasachAmerykiPołudniowejmieszkaniezmiernieprymitywne
plemięYaguażyjącezezbieranegopożywienia(foodcollectors).Cały
klanmieszkawjednymdługimdomu.Zaspokojeniepotrzebyprywatności
jestwtymzagęszczeniuludzkimzagwarantowanekażdemu,ktoodwróci
siętwarządościany.Jesttoznak,żesięchcebyćtraktowanymtak,jak
gdybysięwogólenieistniało13.Wieluprzypisujefaktwzajemnejżyczli-
wościokazywanejprzezludziwNorwegiitemu,żesąonirozsianiwtak
niewielkiejliczbienatakwielkimterytorium.Zagęszczenieludnościbyło
czynnikiempozytywnymdlaDurkheima,ponieważsprzyjałopodziałowi
pracy,który,jakotymbędziejeszczepóźniejmowa,prowadziłdotakdla
Durkheimacennejsolidarnościorganicznej.
Wielkośćgrupywydajesiędlamoralnościgrupyczynnikiemnie
mniejistotnymniżgęstośćzaludnienia14.B.Malinowskiuważał,jakwia-
domo,zasadęwzajemnościzapodstawowązasadęregulującąnietylko
współżycieTrobriandów,aleiinnychgrupprymitywnych.Wielkąrolętej
zasadypodkreślatakżewswoichpracachLévi-Strauss.Otóżwydajesię,
żetazasadajestcharakterystycznaprzedewszystkimdlawspółżycianie-
wielkichgrup,wktórychludziezwiązanisązesobą,zwyklenacałeżycie,
osobistymikontaktami.Wtychwarunkachbowiemmożesięukształtować
„łańcuchwzajemnychusług,zktórychkażdamusibyćwynagrodzona
wjakimśpóźniejszymterminie”15.Niewydajesięrzecząprzypadku,że
wtradycjieuropejskiejnacisknatędyrektywękładziewłaśniegospodarz
rolny–Hezjod,którydbaousłużnośćdlasąsiada,żebyion„ciwygodził
wpotrzebie”.Wiadomo,żewielkośćgrupymatakżedużeznaczeniedla
większegoalbomniejszegooddziaływaniatejpotężnejsankcji,jakąstano-
wiwmoralnościopiniapubliczna.Tęsankcjęmającprawdopodobniena
uwadze,R.Lintonuważa,żeimgrupamniejsza,tymreguływniejbardziej
obowiązujące–poglądnaokoprzekonującypodwarunkiem,żesiędo
tychmałychgrupniewłączarodziny.
13PatrzPaulFejos,EtnographyoftheYagua,NewYork1943.CytujęzaRobertemRed-
fieldem,ThePrimitiveWorldanditsTransformations,CornellUniv.Press1953,s.19–20.
14WtejsprawieczytelnikznajdzieróżnecenneuwagiwdzieleLudwikaKrzywickiego,
Społeczeństwopierwotne.Jegorozmiaryiwzrosty,Warszawa1937.
15BronisławMalinowski,Prawo,zwyczaj,zbrodniawspołecznościdzikich,Warsza-
wa–Poznań1939,s.71.Nas.67autormówio„symetriiwzajemnościusług,bezktórejżadna
pierwotnaspołecznośćniemogłabyistnieć”.
26
