Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
Wprowadzenie
literaturaimpoświęconaznajdująsiępodbiogramamikonkretnychpostaci.Nakońcu
książkizamieszczamytylkobibliografięnajważniejszychwydańitłumaczeńźródełsłużą-
cychdorekonstrukcjiżyciaidziałalnościbohaterówhaseł.
DoksiążkidołączonesączteryAneksy.Ojednymznichjużwspominaliśmy,jest
toAneks1:nSofiściiretorzywdziełachControversiaeiSuasoriaeSenekiStarszego”.Poza
tymwAneksie2znaleźlisię:nSofiści–teoretycymedycyny”,aAneks3tonSłownikwy-
branychpojęćretorycznych”,którepojawiłysięwprosopografiiiniebyłytłumaczone
najęzykpolski.WreszcieAneks4zawierasiedemnaścietablicgenealogicznych.
Każdehasłoposiadanagłówek,zawierającyimięprezentowanejpostaciorazczasimiej-
scejejdziałalności.Graficzniewyróżnionotęczęśćimienia,którawyznaczazgodnezal-
fabetemmiejsceosobywkatalogu(np.KassiosLONGINOS).Niekiedy,zgodniezutar-
tymzwyczajem,podajemyrównieżprzydomek(np.MENANDROSRetor),ethnikonlub
określeniemiejscadziałalności(np.DIONzPrusy,BAZYLIzCezarei).Wwiększości
przypadkówokreślamyjedyniewiek,naktóryprzypadłszczytdziałalności(tzw.akme)
danejpostaci,czasamijednaklatażyciamożnaustalićzwiększądokładnością.Wszelkie
wątpliwościwtymzakresiesygnalizujemyznakiemzapytania.
Hasłoskładasięztrzechczęści:wpierwszejpodajemyźródładotyczącepostaci;wdru-
giejprezentujemyjejrodzinę,biografięikarierę;wtrzeciej–działalnośćretoryczną,czyli
nauczanie,występypubliczneoraztwórczośćliteracką.Wielokrotnienieprzestrzegaliśmy
jednakprzyjętegoukładu:czasamibyłotoniemożliwezpowoduniedostatkuinformacji
źródłowych,niekiedychcieliśmywtensposóbułatwićlekturęhasła(np.Ulpianos1,
Gessios);zkoleiprzypoświadczonychwwieluźródłachsłynnychpostaciachzrezygnowa-
liśmyzpełnegowykazuowychźródeł,odsyłającwówczasCzytelnikadoliteraturyprzed-
miotu(np.DionzPrusy,Favorinos).
Whasłachstaramysięzamieszczaćteustępytekstówźródłowychwjęzykachoryginal-
nych,któresąistotnezpunktuwidzeniawiedzyożyciui–przedewszystkim–działalno-
ściretorycznejkonkretnejosoby.Cytatomtymtowarzyszyparafrazalubprzekład;oilenie
sygnalizujemytegonazwiskiemtłumacza,przekładypochodząodautorahasła.
Dobiogramówdodaliśmylistęwydańiistotnychtłumaczeńdziełretorówisofi-
stóworazliteraturęprzedmiotu(podbiogramamisławnychosóbznalazłysięjedynie
najważniejszepozycje).Zestawienieliteraturyzaczynamyodklasycznychpozycjipro-
sopograficzno-encyklopedycznych:PIR,PLREiRE.Podajemyrównieżinne,bardziej
specjalistyczneopracowaniaocharakterzeprosopograficznym2.Wnastępnejkolejności
zamieściliśmyksiążkiiartykuływukładziechronologicznym.Ponieważwprzypadku
sławnychintelektualistów(np.Favorinos,Porfyrios,OjcowieKappadoccy)koncentro-
waliśmysięjedynienaretorycznymaspekcieichdziałalności,podtymteżkątemdobra-
liśmypodanąliteraturę.
Należyteżwyraźniezaznaczyć,żehasłaróżniąsiępoziomemszczegółowościorazwkła-
demnaszejwłasnejpracybadawczej.Wprzypadkuwybitnychisławnychpostaci,zna-
nychzwieluźródełiszczegółowoopisanychwliteraturze(np.DionzPrusy,Libanios,
Himerios,Temistios),zwyklejedyniezbieramyisystematyzujemywcześniejszeustalenia,
niekiedydodającdonichwłasnesugestie.Natomiastmniejznaniretorzybądźsofiści,
którymniepoświęconowielemiejscawliteraturzeprzedmiotu,zostalizazwyczajomó-
wieniznacznieobszerniej,zuwzględnieniemwynikównaszychstudiów.Niepowinno
zatemdziwić,żedlaniektórychsłynnychsofistówczyretorówprzeznaczyliśmybiogramy
znacznieskromniejszeniżdlapostacizdawaćbysięmogłomarginalnych,alezpunktu
widzenianaszejksiążkiistotnych(np.Epifanios,Ulpianos1).Pozatymprzekazyźródłowe
dotycząceowychretorówsąniekiedynatyleniejasne,aidentyfikacjapostacibywatak
2Np.Seeck(1906),Hauser-Meury(1960),Kaster(1988),Petit(1994),VanDam(1996),Puech(2002).
