Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
my.Możemyterazstwierdzić,żezapodanymipowyżejwypowiedziamistoją
ocenyinormymoralne.Czymjednakmusisięcharakteryzowaćocenalub
teżnormamoralna,bywłaśniezatakąbyłauznawana?Poniższerozważania
wykażą,żeudzielenieodpowiedzinatopytaniejestwyjątkowotrudne.
JakpodkreślaM.Ossowska,wcaleniejestłatwepodaniecharakterysty-
kiocenymoralnej.Wswoimartykuleprzywołujeonatrzystanowiskawtej
kwestiiichoćnieprzyjmujeżadnegoznich,toszczególniedrugieitrzecie
ściślewiążąsięznaszymirozważaniami.Zdaniemniektórychocenymoralne
mająnzakładaćistnieniepewnychdóbrczyzełpozamoralnegocharakteru”4.
Mówiącnaprzykład:nniezabijaj”
,uznajemyżyciezacośdobrego.
Ponadtozaistotnącechęocenetycznychuważasięmożliwośćichuogól-
nienia.Woceniemoralnejmusimybraćpoduwagęużytecznośćdanego
działaniawskalimasowej.Niemożemywięcpatrzećtylkonanaszdoraź-
nyinteres,aletakżenadoraźnyintereskogośdrugiego.Ocena,jakzaznacza
Ossowska,njestmoralnatylkowtedy,gdyten,ktojąwypowiada,gotówjest
jązastosowaćdokażdegopostępującegopodobniewpodobnychokoliczno-
ściach”5.Podkreślasiętakże,żepowinniśmytakformułowaćoceny,bymógł
jezaakceptowaćkażdybezwzględunato,czyjestsprawcą,czyofiarądanego
czynu.Mamytuwięcdoczynieniazpostawązewnętrznegoiniezależnego
obserwatora.Ossowskapodkreślajednak,żepowszechnośćdanejocenyna-
leżyzrelatywizowaćdookreślonegokręgukulturowego.Zaostatnielement
wdrugiejcharakterystyceocenmoralnychuznajesięgotowośćdoichuza-
sadnienia,onozaśmanasodsyłaćdoogólnychregułprzekraczającychdaną
sytuację.
Ostatnimkryteriumuznaniadanejocenyzamoralnąmożebyćprzyjęcie
założenia,żepostępowanie,któredajesięocenićpodwzględemmoralnym,
jestskierowanenakogoś,anienasiebie.
ZkoleiI.Lazari-Pawłowskauważa,żechoćniedasięzbudowaćjednej
analitycznejdefinicjimoralności,którauwzględniałabywszystkiejejaspek-
ty,możnastworzyćkilkapojęćmoralności.Autorkatwierdzi,żerzeczywi-
ścietakczynimy,ponieważstosujemynzarównowpraktyceteoretycznej,jak
iwżyciucodziennymkilkakryteriówwyodrębniającychspośródogółunorm
normymoralne”6.Pośródnichwymienia:
-kryteriumpsychologiczne(przytakujętymkryteriumzpojęciemnormy
moralnejwiążemyokreślonystanświadomości),
4M.Ossowska,Pojęciemoralności,nEtyka”
,nr1,1966,s.24.
5Tamże,s.25.
6I.Lazari-Pawłowska,Opojęciumoralności,[w:]tejże,Etyka.Pismawybrane,red.
J.Smoczyński,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,Wrocław1992,s.78.
