Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23
różnieniasądówmoralnychiinnychsądównormatywnych.Autorwymienia
trzystanowiska,naktórychgrunciepodjętotęproblematykę.Popierwsze,za
sądmoralnymożnaprzyjąćkażdysądnormatywnyuznawanyprzezjednost-
kęlubspołeczeństwo,którymożnauogólnić.Tokryteriumniejestjednak
-zdaniemFrankeny-dobre,ponieważkażdysądnormatywnydasięuogól-
nić.Podrugie,możetobyćsąd,którynietylkojestuogólnianyprzezjego
zwolenników,aletakżeten,którytraktująonijakonadrzędny.WedługFran-
kenywystępujetupewnadwuznaczność.Niewiadomobowiem,czyabysąd
byłmoralny,ktośrzeczywiściemusiałbygouznaćzanadrzędny,czyteżjedy-
nieuważałby,żepowinienzatakowygouznać.Bywajednaktak,żeokreślony
sądmoralnyzostajeuchylonyzpowodujakiejśracji,aletymsamymnietraci
swegomoralnegocharakteru.Cowięcej,racjatamożemiećcharakterpo-
zamoralny.Potrzecie,nsądy,zasadyikodeksymoralnemożnazdefiniować,
odwołującsiędopewnychuczuć,emocjiipostaw,zktórymisąoneswoiście
powiązane”11.Trudnojednakodróżnićmoralnestanyemocjonalneodpoza-
moralnych,niebiorącpoduwagęsądówmoralnych,zktórymisięonewiążą.
Autorproponujewięcrozpatrzeniedwóchinnychstanowisk.Zgodnie
zpierwszymsądymoralne,zasadyikodeksymożnazdefiniowaćpoprzezod-
niesieniesiędonpunktuwidzenia”
,zktóregosąonewypowiadaneiakcepto-
wane.Wedługdrugiegoprzyjmujesię,żesądymoralnenależyprzynajmniej
częściowodefiniowaćprzezodwołaniesiędoichtreści.
Częstojesttak,żemoralnycharaktersąduniezależyodjegotreści,ale
odracji,jakiepodajesięwcelujegouzasadnienia.Możnajednakspytaćda-
lejoto,cosprawia,żeracjauzasadniającadanysądjestracjąocharakterze
moralnym,aniejakąśinną.Tojednakprowadzidoregresu.Abywniego
niepopaść,trzebaprzyjąć,żeuzasadnieniemjesttypracjiopartynafaktach.
WkońcuFrankenaprzyjmuje,że:
XprzedstawiaracjęmoralnąnarzeczA(iwypowiadasądmoralny)wtedyitylkowte-
dy,jeżeliXstarasięuzasadnićA,podającfaktyowpływieAnażycieistotdoznających
iznajdującychsięwkręgujegooddziaływania,włączającwtotakżefaktydotyczące
konsekwencjiAwobecinnychistotdoznających,jeżelifaktytakiemająmiejscerzeczy-
wiścielubwmniemaniuX-a12.
NawiązującdoinnegoartykułuFrankeny,możnanastępującopodsumo-
waćwkilkuzdaniachpowyższerozważania.Zamoralnośćuważasięsystem
zawierającywskazówkicodotego,jaknależypostępować(action-guide),któ-
ryspełnianastępująceformalnekryteria:Xuważagozanormatywny(pre-
scriptive),dokonujejegouniwersalizacjiiuznajegozarozstrzygający,osta-
11Tamże,s.47.
12Tamże,s.49-50.
