Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Wokółpojęcia„sonorystykimuzycznej”
23
zbytniozawężajegoznaczenie48.Niemożnateżsprowadzaćznaczeniaso-
norystykidosamegotylkokatalogowanianiekonwencjonalnychnefektów”
brzmieniowych,gdyżrozszerzaniegranicświatabrzmieniowegomiałoswoje
znaczącekonsekwencjenietylkowhierarchiielementówmuzycznych,aleteż
wnotacjimuzycznej,wkształtowaniuformyiwreszciewsferzepsychoaku-
stycznej,zmieniajączasadniczosposóbpercepcji,podczasktórejurywasię
gwarantowanylogikąsystemufunkcyjnegołańcuchprzyczynowo-skutkowy.
PrzekonaniutemudałszczególniedobitnywyrazLeszekPolony,podkreśla-
jąc,iżreprezentującenurtsonorystycznydziełakompozytorówpolskichsą
raczej
[...]dramatycznyminarracjami[podkreślenie—L.P.]muzycznymi,cowynika
zprocesualnegopojmowaniatokudźwiękowego,zwłaściwejmudialektykiciągło-
ści(tożsamości)izmiany;narastania,rozszerzania,kompletowaniaizagęszczania;
rozszczepiania,różnicowania,kontrastowaniaiprzekształcania;wybrzmiewania,
zanikania,zamierania,wygasania;wynikaniaiwyłanianiasię;wreszciewyraźnej
cezury,zerwania,pojawianiasięnowego49.
Podstawowyobszarodniesieniadlapojęciansonorystykimuzycznej”,
stworzonegoprzezChomińskiego,stanowitwórczośćkompozytorówpolskich
imającewniejmiejscewlatach1958–1966przemianywarsztatowe.Wkon-
tekścietymulokowałonbowiemswą,cytowanąpowyżej,pierwsządefinicję
tegozjawiska50.Nieznaczytojednak,iżkategoriansonorystyki”niejest
przydatnawbadaniuinnych,nietylkorodzimychkontekstówmuzykiubie-
głegostulecia.Doskonalekorespondujebowiemzsygnalizowanąwwielu
warsztatachtwórczychuprogulat60.tendencjądoprzełamywaniakryzysu
wywołanegoideątotalnejserializacji.Wtymsamymczasie,gdyPenderecki
wypuściłwświatTren.OfiaromHiroszimy,AnaklasisczyIKwartetsmycz-
kowy(1960),pojawiłsięweuropejskiejtwórczościmuzycznejszeregdopew-
negostopniaanalogicznychkoncepcji,będącychodpowiedziąnaproblem
estetyczny,który—jakmówiłGy"
orgyLigeti—nwisiałwpowietrzu”(was
inair)51.
JednązpropozycjiwyjściazimpasubyłaeksponowanaprzezLigetiego
ideanstatycznychprzestrzenibrzmieniowych”(staticsound-spaces),regu-
lowanychpoprzezstopniowątransformacjęwewnętrznąfakturymuzycznej,
wktórejbarwaizłożonośćbrzmieniowapełnifunkcjędeterminującąfor-
mę.ZjawiskaukazanewpartyturachGy"
orgyegoLigetiego,IannisaXena-
kisa,FriedrichaCerhyczyKrzysztofaPendereckiegojedenzkrytykówna-
48Por.HannaKostrzewska,Sonorystyka,Poznań:arsnova1994,s.18.
49LeszekPolony,Kilar.Żywiołimodlitwa,Kraków:PWM2005,s.84.
50JózefM.Chomiński,MuzykaPolskiLudowej,s.127.
51Gy¨
orgyLigeti,AVienneseExponentofUnderstatement:personalreflectionson
FriedrichCerha,DTempo”no.161/162,Jun.–Sep.1987,s.4.
