Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żeokreślenienteoriaspiskowa”padawartykuledotyczącymsprawy
kryminalnej.Spiskowośćoznaczazatemdziałaniałamiąceprawo.Przy
czymartykułniedotyczyłnielegalnychdziałańpolitycznych,takich
jakspisekmającyprowadzićdoobaleniaustrojuczywładzy,apospoli-
tejsprawykryminalnej.Podrugie,wyrażenie,podobniejakwrecenzji
Johnsona,jestużytewsposóbopisowy.Słowonteoria”oznacza,żejest
tojednozwyjaśnieńbadanychwydarzeń,któremusibyćsprawdzone.
Nieprzeciwstawiasięteoriirzeczywistości,takjaksiętoczasamiobec-
nierobiwmowiepotocznej
10
.Określenieteoriimianemspiskowejnie
oznaczarównież,żejestonabłędna.Przymiotniknspiskowy”informuje
jedynie,żenielegalneprzedsięwzięciezostałozrealizowanezbiorowo,
anieindywidualnie.Alternatywąwobectakrozumianejteoriispiskowej
byłabyteoriaindywidualnejodpowiedzialności.
Równieżwinnychartykułachopublikowanychwpierwszychdeka-
dachXXwiekusformułowanienteoriaspiskowa”pojawiasięwkon-
tekściekryminalnymijestrozumianetakjakwprzywołanymartyku-
leznTheNewYorkTimes”.NaprzykładgazetanSanFranciscoCall”
w1908rokunapierwszejstronieinformowała,iżnzebranedowody
świadcząotym,żeHaasbyłpoczytalnywmomenciepopełnieniaprze-
stępstwaipotwierdzająteorięspiskową”
11
.Przytoczonecytatywyraźnie
ukazujązmianękonwencjijęzykowych.Obecnie,chcącprzekazaćtę
samąinformację,trzebabyłobypowiedzieć,żenzebranedowodyświad-
cząotym,żeHaasbyłpoczytalnywmomenciepopełnieniazbrodni
ipotwierdzajątęwersjęwydarzeń,wedługktórejniedziałałsam”12.
Wcześniejbyłomożliweużyciewtymznaczeniuwyrażenianteoriaspi-
skowa”,ponieważkonotowałoonoinnąsytuację.Widaćtowyraźnie
wartykułachpisanychwjęzykuangielskim,wktórychmożnaznaleźć
najwcześniejszeużyciategowyrażenia.Zarównosformułowańnthe
10
OzwyczajuprzeciwstawianiateoriipraktyceirzeczywistościpisałStefanNowak.
Przykłademtakiegouproszczonegopostrzeganiateoriibyłobynaprzykładstwierdzenie,
żeteoretyczniemamywPolscedemokrację,alewpraktyceonaniedziała.Por.S.No-
wak,Metodologianaukspołecznych,PaństwoweWydawnictwoNaukowe,Warszawa
1985,s.394-395.
11nSanFranciscoCall”,18.11.1908,s.1.
12
Tamże.Zmianakonwencjijęzykowejjestwidocznanietylkowjęzykupolskim,
alerównieżworyginalebrzmiącymnastępująco:nEvidenceprovesHaassaneattimeof
crimeandcorroboratesconspiracytheory”.
29
