Społeczne konstruowanie kategorii zdrowia choroby i zaburzenia psychicznego w społeczeństwie późnej

Monika Frąckowiak-Sochańska

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-232-3447-0

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rok wydania:

2019

Liczba stron:

691

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Frąckowiak-Sochańska, Monika. Społeczne konstruowanie kategorii zdrowia choroby i zaburzenia psychicznego w społeczeństwie późnej. Red. . Poznań: Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2019, 691 s. ISBN 978-83-232-3447-0

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Frąckowiak-Sochańska, M.

T1 Społeczne konstruowanie kategorii zdrowia choroby i zaburzenia psychicznego w społeczeństwie późnej

PB Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

PP Poznań

YR 2019

SN 978-83-232-3447-0

Bibliografia BibTex:

@Book{ 206482, author = "Frąckowiak-Sochańska, Monika", editor = "", title = "Społeczne konstruowanie kategorii zdrowia choroby i zaburzenia psychicznego w społeczeństwie późnej", publisher = "Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu", year = "2019", address = "Poznań", isbn = "978-83-232-3447-0" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Frąckowiak-Sochańska, Monika

ED -

TI - Społeczne konstruowanie kategorii zdrowia choroby i zaburzenia psychicznego w społeczeństwie późnej

PB - Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

CY - Poznań

PY - 2019

SN - 978-83-232-3447-0

ER -

Netografia (standard APA):

Frąckowiak-Sochańska, Monika. Społeczne konstruowanie kategorii zdrowia choroby i zaburzenia psychicznego w społeczeństwie późnej [baza danych online] Poznań: Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2019 [dostęp: 16 08 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/spoleczne-konstruowanie-kategorii-zdrowia-choroby-i-zaburzenia-monika-frackowiak-sochanska-206482.

późna nowoczesność, zdrowie psychiczne, refleksyjna nowoczesność, zaburzenie psychiczne, choroba psychiczna

Autorka w pracy przedstawia proces społecznego wytwarzania kategorii zdrowia, choroby i zaburzeń psychicznych we współczesnym społeczeństwie określany mianem późnej bądź refleksyjnej nowoczesności oraz niespójności stanowiące nieodzowną część oweg...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-232-3447-0

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rok wydania:

2019

Liczba stron:

691

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Podziękowania12
Wstęp14
CZĘŚĆ I28
Rozdział 128
STARE I NOWE PYTANIA O ZDROWIE, CHOROBĘ I ZABURZENIE PSYCHICZNE28
Związki zdrowia psychicznego z procesami integracji i dezintegracji społecznej. Rozważania z perspektywy funkcjonalno-strukturalnej w socjologii zdrowia psychicznego 28
1. Wstęp28
2. Relacje kategorii „zdrowia”, „choroby” i „zaburzenia psychicznego” wobec konformizmu społecznego29
3. Terapia zaburzeń psychicznych jako przejaw działania systemu kontroli społecznej37
4. O statystycznym rozumieniu normalności. Czy zachowanie większości zawsze jest „normalne”?39
5. Funkcja chorych psychicznie w społeczeństwie41
6. Socjogeneza zaburzeń psychicznych. Pytanie o wpływ kryzysów społecznych i niespójności systemu społecznego na kondycję psychiczną jednostek43
7. Reinterpretacje teorii społecznej roli chorego w kontekście chorób i zaburzeń psychicznych. Czy choroba psychiczna to „choroba jak każda inna”?52
8. Konsekwencje założeń teorii funkcjonalno-strukturalnych dla socjologii zdrowia psychicznego – społeczny kauzalizm i badania epidemiologiczne uwzględniające zmienne społeczno-demograficzne55
Rozdział 263
Zdrowie psychiczne – prywatny problem jednostki czy kwestia społeczna? Rozważania w kontekście teorii konfliktu (teorii krytycznej) 63
1. Wstęp63
2. Napięcia strukturalne a zaburzenia psychiczne65
3. Zdrowie psychiczne jako efekt konwersji kapitału68
4. Zdrowie psychiczne a struktura społeczna i mechanizmy generowania lub niwelowania nierówności70
5. Medykalizacja życia społecznego jako przejaw dominacji interesów ekonomicznych nad kwestiami zdrowia publicznego73
6. Przemiany psychiatrii. Czy medycyna jest na sprzedaż?80
7. Medykalizacja smutku i nieśmiałości. W jaki sposób narzędzia marketingu i public relations zmieniają społeczne postrzeganie zdrowia i choroby psychicznej?84
8. Między medykalizacją a psychologizacją problemów społecznych. Kultura psychoterapeutyczna jako kultura warstw uprzywilejowanych90
9. Implikacje założeń teorii krytycznej dla badań empirycznych w zakresie socjologii zdrowia psychicznego97
Rozdział 3102
Założenia teorii interpretatywnych w socjologii zdrowia psychicznego – pytania o kulturę oraz jej wpływ na osobiste doświadczenia ujmowane w kategoriach zdrowia, chorób i zaburzeń psychicznych 102
1. Wstęp102
2. Procesy obiektywizazji i subiektywizacji wiedzy na temat zdrowia psychicznego oraz chorób i zaburzeń psychicznych103
3. Kulturowe wyobrażenia na temat osób chorujących psychicznie jako czynnik współdeterminujący postawy społeczne106
4. Zaburzenia psychiczne a społeczne naznaczanie zachowań dewiacyjnych. O performatywności diagnozy psychiatrycznej114
5. Choroby i zaburzenia psychiczne jako naruszenia etnometod121
6. Między piętnem a interpretacją prowadzącą do zdrowienia – wielość konsekwencji stosowania etykiet chorób i zaburzeń psychicznych127
7. Bezpośrednie interakcje jako przestrzeń konstruowania kategorii zdrowia i choroby psychicznej132
8. Mechanizmy socjalizacji do zaburzeń psychicznych137
9. Przyjmowanie roli chorego psychicznie143
10. Choroba psychiczna oraz zdrowienie jako doświadczenie osobiste – analiza z perspektywy narracyjnej148
11. Konsekwencje założeń zawartych w paradygmacie interpretatywnym dla badań w ramach socjologii zdrowia psychicznego159
Rozdział 4166
„Szaleńcy” na miarę swoich czasów - kondycja człowieka w późnej nowoczesności a zdrowie psychiczne 166
1. Wstęp166
2. Emocjonalne konteksty deradycjonalizacji171
3. Nowoczesne nadzieje i rozczarowania – rozważania wokół kategorii osobowości nowoczesnej i zdrowia psychicznego174
4. Znaczenia objawów zaburzeń psychicznych w kontekście współczesnej kultury178
5. Kryzys psychiczny w późnej nowoczesności jako doświadczenie paradoksalne – marginalizacja pomimo powszechności. Separacja doświadczenia, refleksyjny projekt „ja” i systemy eksperckie184
6. Wolność, ryzyko i lęk jako wyznaczniki kondycji psychicznej współczesnych jednostek195
7. Specyfika więzi w społeczeństwie późnej nowoczesności206
8. Stres, lęk i depresja w społeczeństwie późnej nowoczesności – między zaburzeniem a formą adaptacji215
CZĘŚĆ II234
KONSTRUOWANIE KATEGORII ZDROWIA, CHOROBY I ZABURZENIA PSYCHICZNEGO W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ EMPIRYCZNYCH234
Podstawy teoretyczno-metodologiczne badań własnych 234
Rozdział 5234
1. Cel badań i ogólne ramy teoretyczno-metodologiczne podjętych analiz234
2. Konsekwencje przyjętych założeń teoretycznych dla metodologii badań własnych249
3. Problemy badawcze i koncepcja badań własnych262
3.1. Ogólnopolskie, reprezentatywne badania sondażowe264
3.2. Jakościowe analizy opublikowanych narracji biograficznych osób mających doświadczenia kryzysu psychicznego i leczenia psychiatrycznego oraz członków rodzin osób chorujących psychicznie267
3.3. Wywiady pogłębione z ekspertami w dziedzinie zdrowia psychicznego272
4. Metodologia teorii ugruntowanej jako podstawa analizy danych276
5. Podsumowanie284
Rozdział 6285
Kategorie zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego w świadomości społecznej – analiza na podstawie reprezentatywnych ogólnopolskich badań sondażowych 285
1. Zmienne społeczno-demograficzne respondentów285
2. Źródła wiedzy na temat zdrowia, chorób i zaburzeń psychicznych287
3. Zakres kontaktów z osobami doświadczającymi zaburzeń/chorób psychicznych297
4. Perspektywy różnicowania kategorii zdrowia i choroby/zaburzenia psychicznego oraz percepcja granic pomiędzy zdrowiem a zaburzeniem/chorobą psychiczną307
5. Wiązki opinii na temat różnicowania kategorii zdrowia, chorób i zaburzeń psychicznych326
6. Wnioski i podsumowanie332
Rozdział 7334
Skojarzenia z pojęciami zdrowia psychicznego i choroby/zaburzenia psychicznego oraz wyobrażenia człowieka zdrowego psychicznie i osoby chorej psychicznie w świadomości społecznej – mapy mentalne na podstawie analizy pólsemantycznych 334
1. Analiza pól semantycznych i konstruowanie map mentalnych334
2. Skojarzenia z pojęciem „zdrowia psychicznego”338
3. Wyobrażenia na temat cech i zachowań człowieka zdrowego psychicznie345
4. Skojarzenia z pojęciem „choroby psychicznej”354
5. Wyobrażenia na temat cech i zachowań człowieka chorującego psychicznie/doświadczającego zaburzeń psychicznych359
6. Wnioski i podsumowanie374
Rozdział 8377
Konstruowanie kategorii zdrowia psychicznego i choroby/zaburzenia psychicznego w narracjach biograficznych osób mających doświadczenie kryzysu psychicznego i leczenia psychiatrycznego 377
1. Główne kategorie analizy danych377
2. Bezpośrednie i pośrednie definiowanie choroby psychicznej. Sposoby konstruowania wypowiedzi oraz treści przekazywane w narracjach o chorobie psychicznej379
2.1. „Niewinne początki” i nienazywanie choroby380
2.2. Opisy kontekstu choroby i strategie porządkowania narracji383
2.3. Przekazy o depresji i psychozie387
2.4. Narastające cierpienie jako punkt wyjścia wędrówki w poszukiwaniu ulgi oraz znaczenia niezrozumiałych doświadczeń389
2.5. Społeczne rangowanie chorób psychicznych, instytucji leczniczych oraz dziedzin nauki i praktyki społecznej391
2.6. Stereotypowe wyobrażenia o chorobie psychicznej392
2.7. Wyobrażenia o chorobie psychicznej konstruowane przez porównanie z chorobą somatyczną394
2.8. Tabuizacja choroby psychicznej jako sposób radzenia sobie w sytuacji anomii395
2.9. Choroba psychiczna jako doświadczenie egzystencjalne396
3. Choroba psychiczna jako czynnik wpływający na relacje jednostki z otaczającym światem i innymi ludźmi397
3.1. Początki choroby: utrata rozumienia otaczającej rzeczywistości i narastające poczucie wyobcowania398
3.2. Zakłócenia komunikacji z ludźmi na skutek pierwszych objawów choroby401
3.3. Ukrywanie choroby i wynikające z niego komplikacje403
3.4. Selektywne ujawnianie choroby408
3.5. Gdy nie da się już ukrywać kryzysu411
3.6. Reakcje partnerów interakcji na ujawnienie choroby psychicznej jednostki412
3.7. Motyw wędrówki w poszukiwaniu pomocy417
3.8. Interakcje podejmowane w kontekście przyjmowania ról chorego psychicznie i pacjenta psychiatrycznego420
3.9. Relacje z innymi chorymi426
4. Choroba psychiczna jako obszar pracy nad biografią429
5. Koncepcje zdrowia i zdrowienia wyłaniające się z narracji o chorobie434
6. Wnioski i podsumowanie439
Rozdział 9446
Konstruowanie kategorii zdrowia psychicznego i choroby/zaburzenia psychicznego w narracjach członków rodzin osób chorujących psychicznie 446
1. Narracje biograficzne członków rodzin osób chorujących psychicznie w kontekście narracji jednostek doświadczających kryzysu psychicznego446
2. Poznawcza adaptacja do sytuacji choroby psychicznej w rodzinie451
3. Adaptacja emocjonalna do sytuacji choroby psychicznej członka rodziny462
4. Interakcje społeczne podejmowane przez członków rodzin osób chorujących psychicznie468
4.1. Interakcje pomiędzy zdrowymi a chorymi członkami rodziny469
4.2. Interakcje między zdrowymi członkami rodziny477
4.3. Interakcje pomiędzy członkami rodzin zmagających się z problemem choroby psychicznej a przedstawicielami otoczenia społecznego479
4.4. Rodziny osób chorych psychicznie w interakcji z przedstawicielami instytucji psychiatrycznych481
4.5. Bliscy osób chorych psychicznie w interakcji z osobami mającymi podobne doświadczenia488
5. Wnioski i podsumowanie489
Rozdział 10498
Konstruowanie kategorii zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego w narracjach ekspertów 498
1. Główne kierunki analizy danych498
2. Bezpośrednie i pośrednie sposoby definiowania kategorii zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego przez ekspertów499
2.1. Zdrowie, zaburzenie i choroba psychiczna jako części kontinuum – nieostrość granic między zdrowiem, zaburzeniem i chorobą501
2.2. Kryteria społecznego funkcjonowania oraz subiektywnego cierpienia – wzajemne relacje507
2.3. Objaw jako kryterium zaburzenia i/lub choroby oraz komunikat512
2.4. Rola czynników biologicznych i psychospołecznych w różnicowaniu zaburzenia i choroby psychicznej514
2.5. Kryterium czasu516
2.6. Próby odnoszenia teoretycznych konstruktów zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego do opisu funkcjonowania konkretnych jednostek518
3. Wokół diagnozy – rola procedur diagnostycznych w procesie konstruowania kategorii zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego520
3.1. Postawy ekspertów wobec oficjalnych systemów klasyfikacyjnych (ICD i DSM)521
3.2. Refleksje dotyczące zmian w oficjalnych systemach diagnostycznych528
3.3. Funkcje diagnozy wobec diagnozowanych – próba rekonstrukcji z perspektywy ekspertów531
4. Przemiany sposobów myślenia o problematyce zdrowia psychicznego wraz ze zdobywaniem doświadczeń zawodowych537
5. Wnioski i podsumowanie542
Rozdział 11547
Czynniki wyznaczające kontekst procesu konstruowania kategorii zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego przez ekspertów 547
1. Kontekst instytucjonalny547
1.1. Konstruowanie kategorii zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego w obrębie wyspecjalizowanych instytucji ochrony zdrowia w sektorze publicznym i prywatnym548
1.2. Konstruowanie kategorii zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego w szerszym kontekście instytucjonalnym557
2. Kontekst społeczno-kulturowy563
2.1. Ogólne ramy kulturowe wyznaczające społeczną świadomość problematyki zdrowia psychicznego oraz postawy wobec osób chorujących psychicznie564
2.2. Zmiana społeczno-kulturowa a kondycja psychiczna jednostek570
2.3. Społeczno-kulturowe manifestacje napięć a uniwersalne mechanizmy generujące zaburzenia psychiczne577
3. Kontekst osobisty578
3.1. Relacje pomiędzy kondycją psychiczną osób pracujących w obszarze zdrowia psychicznego a sposobami rozumienia kategorii zdrowia, choroby i zaburzenia psychicznego580
3.2. Sposoby radzenia sobie z kryzysami w narracjach badanych ekspertów588
4. Wnioski i podsumowanie592
Zakończenie595
Bibliografia605
Aneks 637
I. Kwestionariusz do ogólnopolskich, reprezentatywnych badań sondażowych637
II. Tabele aneksowe do rozdziału 6639
III. Tabele aneksowe do rozdziału 7648
IV. Oznaczenia wypowiedzi osób mających doświadczenie kryzysu psychicznego i leczenia psychiatrycznego687
V. Oznaczenia wypowiedzi członków rodzin osób chorujących psychicznie687
VI. Kwestionariusz wywiadu pogłębionego z ekspertami w dziedzinie zdrowia psychicznego688
VII. Oznaczenia ekspertów uczestniczących w wywiadach pogłębionych689
Summary (The social construction of categories of mental health, disease and disorder in late-modernity society)690

rzeńdepresyjnychinerwicowychpoprzebytymuraziepsychicznym.Jak

piszeAnnaDodziuk,

Rodzinnewzorceczęstoprowadządopowielaniaprzeznastępnepokoleniapsy-

chologicznychskutkównieodżałowanychstrat(ł)ogromkonsekwencjiokupacji

iwojnywtejsferzejestznaczniewiększy,niżjesteśmysobiewstaniewyobrazić,

idodzisiajpoważnieuszkadzafunkcjonowanietysięcyludziwPolscenietylko

wwymiarzeosobistym,aleispołecznym59.

Zgodniezwspółczesnymikoncepcjamistresupourazowego,samoprze-

życietraumatycznemawpływnato,cosiędziejezjednostkąwciągupierw-

szychsześciumiesięcypourazie,wciąguktórychnastępujetzw.ostrareakcja

natramę.Długofalowekonsekwencjetraumysąnatomiastuzależnioneod

tego,czyjednostkamawswoimśrodowiskuszansęjejprzepracowania(np.

otwartegomówieniaoprzeżytymurazieiotrzymaniaspołecznegopotwier-

dzeniaadekwatnościswoichprzeżyć)60.

59A.Dodziuk,Żalpostracie,czylioprzeżywaniużałoby,InstytutPsychologiiZdrowia,Polskie

TowarzystwoPsychologiczne,Warszawa2001,s.13.Międzypokoleniowedziedziczenie

traumyanalizowanezperspektywysocjologicznejpoleganatransmisjiokreślonychwzor-

cówprzekonań,reagowaniaemocjonalnegoorazzachowania.Naprzykładrodzic,którypod

wpływemwłasnychobciążającychdoświadczeńpostrzegarzeczywistośćjakozagrażającą

przekazujedzieckupodobnysposóbpostrzegania,odczuwaniaorazadekwatnyrepertu-

arbehawioralny.Równocześniemechanizmytesąwyjaśnianewkontekściewspółczesnej

wiedzyneurobiologicznej.Zgodnieztympodejściemdzieciwychowywaneprzezlęko-

wychrodziców,którzypoprzezswojereakcjeprzekazują(równieżniewerbalnie)informa-

cjeomożliwychzagrożeniach,rozwijająnadwrażliwośćnabodźce(wyostrzonąwrażliwość

napotencjalneniebezpieczeństwo)iprzeżywająwięcejstresu.Podwpływemsilnegostresu

niektórerejonymózgu(hipokampikoraprzedczołowa)ulegajązmniejszeniu,ainne(jądro

migdałowate)-powiększeniu.Zmniejszająsięzatemstrukturyodpowiedzialnezaprocesy

uczeniasię,pamięćijejkonsolidację,azwiększająośrodkiodpowiedzialnezalękiagre-

sję.Jeślizjawiskatemająmiejscenamasowąskalę,możliwejestformułowaniehipotezna

tematspołecznychkonsekwencjitegostanurzeczy.Zgodnieztymtokiemrozumowania

nieprzepracowanetraumyspołeczne(będącekonsekwencjąwojen,transformacjiiin.)wiążą

sięzwysokimiwskaźnikamilękuiagresjiznajdującymiwyrazwnarastającychkonﬂiktach

iradykalizacjinastrojówspołecznych.Zob.N.Unfried,ErfahrungsbilanzderBehandlungvon

Kindernmitprä-undperinatalenTraumata,“InternationalJournalofPrenatalandPerinatalPsy-

chologyandMedicine”1999,11(4),s.519-528;J.Jośko-Ochojska,Dziedziczenietraumy.Epige-

netycznynlist”doprzyszłychpokoleń,(w:)J.Jośko-Ochojska(red.),Medyczneispołeczneaspekty

traumy,ŚląskiUniwersytetMedycznywKatowicach,Katowice2016,s.7-40,https://www.

interculturalcompass.com/wp-content/uploads/2017/06/Medyczne_i_spoleczne_aspek-

ty_traumy_www.pdf[dostęp:24.11.2018].

MariaLis-TurlejskaiPawełHolastwierdzą,żewpowojennejPolsceniebyłobyływarunków

doprzepracowaniawielutraumzktórymizmagałasięznacznaczęśćspołeczeństwa.ﬂWod-

budowywanymkraju-PolsceLudowej-niewolnobyłorozmawiaćnp.onapaściSowietów

naPolskę,wywózkachnaSyberięczytragediipolskichŻydów.Albomożnabyłootymmówić

bądźpisać,alewsposóbjedyniesłuszny,awięcdalekiodprawdyhistorycznejorazpozba-

Brak wyników

Społeczne konstruowanie kategorii zdrowia choroby i zaburzenia psychicznego w społeczeństwie późnej

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra