Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
17
nichpoznawczozorientowanekierunkipsychologiispołecznej,teoriawy-
mianyorazfenomenologicznepodejściewsocjologii”4.
Dorobeksocjologiidotyczącyrólspołecznychwywodzącysięzin-
terakcjonizmusymbolicznego,obejmujeteżpodejściedramaturgiczne
E.Goffmana.Prezentującsiebieprzedinnymi,jednostkadążydoode-
graniadanejroli,przywołującwłaściweregułyiwykonującrytuały.Zda-
niemGoffmana,rolajestwiązkądziałańwykonywanychwwidoczny
sposóbprzedinnymiosobamiiwyraźniezazębiającychsięzdziałania-
miwykonywanymiprzezteosoby.Nacisknaprezentacjęsiebie,normy,
rytuałyiramywprowadziłdoteoriisocjologicznejwpołowieXXstu-
leciawieleistotnychkierunkówrozwijaniapojęć,przyswojonychnastęp-
nieprzezróżneorientacjeteoretyczne5.
DlakonceptualizacjiroliistotneznaczeniemateoriaF.Znaniec-
kiego,autorastudiumzatytułowanegoSpołecznarolauczonego.Wyko-
rzystująctakiepojęciajakflrolaspołeczna”,flkrągspołeczny”,flfunkcja
społeczna”czyflstatusspołeczny”Znanieckidokonałanalizydziałalno-
ściuczonych,przyjmująchipotezę,Djednostkiwyspecjalizowane
wuprawianiuwiedzyiwzwiązkuztymzwaneuczonymi,odgrywająrole
społeczneokreślonegorodzaju”.Przedstawionaprzezniegokoncepcja
rólspołecznychstanowitłodlarozważańzzakresusocjologiiwiedzy6.
DTeoriarólspołecznych-stanowiącazapewnenajcenniejszyinajlepiej
opracowanyfragmentsystematycznejsocjologiiZnanieckiego-wynika
wsposóbkoniecznyzkonsekwentnejrefutacjipsychologizmuiuznania,
żesocjologniemaprawaprzyjmowaćistnieniajakiejśtrwałejsubstancji
psychicznej,któradeterminowałabyzachowaniesięjednostki”7.
Wlatach19401980systematycznieposzerzanowiedzęorolach,ich
dynamiceizwiązanychznimiprocesach.WpołowieXXwieku
R.H.Turnerzaproponowałujęcieról,którepodkreślałoprocesinte-
4B.J.Biddle:Współczesnetendencjewteoriiroli,[w:]J.Szmatka(red.):Elementy
mikrosocjologii,CzęśćII,Kraków:UniwersytetJagielloński,1992,s.114.
5J.H.Turner:Strukturateoriisocjologicznej,Warszawa:WydawnictwoNaukowe
PWN,2004,s.466.
6UwagiJ.SzackiegozawartewewstępiedowyborutekstówF.ZnanieckiegoSpo-
łeczneroleuczonych(F.Znaniecki:Społeczneroleuczonych,Wybór,wstęp,przekładtek-
stówangielskichiredakcjanaukowaJ.Szacki,Warszawa:WydawnictwoPWN,1984).
7J.Szacki:Historiamyślisocjologicznej,Warszawa:WydawnictwoNaukowePWN,
2003,s.768.