Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ANDRZEJBUKOWSKI,MARCINLUBAŚ,JACEKNOWAK
Wprowadzenie
1.Miejsce:przestrzeńuspołeczniona
Przestrzeńjestwytworemspołecznym,jaktwierdziklasykwspółczesnejnaukioprze-
strzeni,francuskifilozofHenriLefebvre(Lefebvre1991).Uznającprawdziwośćtejtezy,
dochodzimydoistotnychwniosków.Przestrzeńjestspołeczniewytwarzana.Prze-
strzeńnieistniejebezwarunkowojakowielkośćabsolutna.Możliwestajesięmyślenie
oprzestrzenizewzględunato,jakludziejąwykorzystują,przedstawiająiprzekształ-
cają.Jeśli,jakpowiadaLefebvre,przestrzeńjestwytworemspołecznym,towolnonam
analizowaćhistorięformowania,organizowania,przeobrażania,pojęciowegoisym-
bolicznegoprzedstawiania,zawłaszczaniaiobronyprzestrzeniwróżnychepokach
ispołeczeństwach.Oczywiścieniewszyscypodchodządopojęciaprzestrzeniwtaki
sposób.Dlawieluprzestrzeńbędzieczymś,cowmyśleniumożnacałkowiciezignoro-
waćlubpotraktowaćjakonaturalnyporządekrzeczy.Dlajeszczeinnychprzestrzeńto
podstawowapojęciowalubgramatycznakonstrukcja,czystaformanaoczności,auto-
nomicznywytwórumysłualbojęzyka,anieproduktspołecznejpraktykiispołecznych
warunkówżycia(por.Lefebvre1991;Jałowiecki2010).Zsocjologicznejihistorycznej
perspektywynienawielezdasięjednakujmowanieprzestrzenijakowielkościabso-
lutnejlubkonstrukcjipojęciowejznajdującejzastosowaniejedyniewmatematycelub
metafizyce.Przyjmujemytupogląd,żeprzestrzeńjestwielkościązmienną,dynamicz-
nąi,jakzauważaLefebvre,relacyjną(przestrzeńniejestpoprostuprzedmiotem,ale
relacjamiizależnościamimiędzyprzedmiotami,czyliichwzględnymuporządkowa-
niembądźnieuporządkowaniem;zob.Lefebvre1991:73).
Wpodobnysposóbujmujesięprzestrzeńwewspółczesnejfizyce.Przedopubliko-
waniemogólnejteoriiwzględności,jakobjaśniafizykteoretycznyStephenHawking,
czasiprzestrzeńujmowanojako„niezmiennąarenęzdarzeń,którawżadensposób
odtychzdarzeńniezależała”(Hawking1996:44).Ogólnateoriawzględnościobaliła
pogląd,jakobyprzestrzeńiczaspoprostuniezmiennietrwały.Czasiprzestrzeń,pisze
Hawking,uznajesięnagruncieogólnejteoriiwzględnościzawielkościdynamiczne:
„Przestrzeńiczasnietylkowpływająnawszystkiezdarzeniawewszechświecie,aleteż
izależąodnich”(tamże).Rozpatrywaniezdarzeńwewszechświeciezpominięciem
