Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
STANPRZESTęPCZOśCiWPOLSCE...
◗lata1970-1980-okres„prosperity”zarządówEdwardaGierka
ipierwszelataobowiązywanianowejkodyfikacjikarnej;
◗lata1981-1988-schyłkowyokressystemusocjalistycznegozwiąza-
nyzkryzysempolitycznymiekonomicznym.
OkresistnieniaPRLdoroku1989toczasrządówformalniewielopar-
tyjnychzdominującąroląPZPRjakopartiirządzącej.Czasten,jeślirozpa-
trywaćgoodstronyrozmiarówprzestępczości,cechowałjejniskipoziom.
AndrzejSiemaszkozwracajednakuwagęnafakt,że
[t]enstanrzeczybyłjednakzkoleibezpośredniąkonsekwencjązna-
nychatrybutówsystemutotalitarnego:dążeniadościsłegokontrolo-
waniawszystkichsferżyciaobywateli,brakuposzanowaniadlapraw
człowiekaiwolnościdemokratycznych,bardzosurowegoprawakar-
negoorazistnieniamonstrualnegoaparaturepresji,charakterystycz-
negodlakażdegopaństwapolicyjnego19.
CzasbezpośredniopozakończeniuIIwojnyświatowejprzyniósłra-
dykalnezmianywzakresieprawakarnego.Pomimozachowaniawmocy
kodeksukarnegoz1932rokuorazkodeksupostępowaniakarnegozroku
1928,uzupełnionojewielomaustawamidodatkowymi,którewzasadzie
zmieniłykształtustawodawstwakarnego.Wystarczystwierdzić,żewlatach
1944-1953ogłoszonoponad100dekretów,ustawkarnychlubustawzawie-
rającychprzepisykarne,któremiałyrealizowaćzarównopolityczne,jakigo-
spodarczecelenowejwładzyzmierzającekuutrwaleniunowegoustroju20.
Podstawowymskutkiemtychzmianbyłoznacznezwiększeniepunitywności
prawakarnego.Wyrażałysięonewrozszerzeniumożliwościstosowaniaka-
ryśmierci,wprowadzeniunowychtypówprzestępstw,wtymocharakterze
„kontrrewolucyjnym”,jaknp.sabotażreformyrolnejczysabotażgospodar-
czy,podwyższeniusankcjikarnychczymożliwościstosowaniapostępowania
doraźnego,któregocelembyłasurowaiszybkarepresjakarna21.
19A.Siemaszko,PrzestępczośćipolitykakryminalnawPolscelatdziewięćdziesiątych:
próbasyntezy[w:]A.Siemaszko,B.Gruszczyńska,M.Marczewski,Atlasprzestępczości
wPolsce2,Warszawa1999,s.167.
20Zob.I.Andrejew,L.Lernell,J.Sawicki,PrawokarnePolskiLudowej,Warszawa1954,
s.231–243.Cyt.za:M.Melezini,op.cit.,s.63.
21Należyzwrócićuwagęnabardzoistotnąrolędekretuzdnia13.06.1946r.oprzestęp-
stwachszczególnieniebezpiecznychwokresieodbudowypaństwa(zwanegomałymkodek-
semkarnym),któryobowiązywałdodnia1.01.1970r.izostałzastąpionykodeksemkarnym
z1969r.Dekrettenzawieszałmocprawnąprzepisówkodeksukarnegoz1932r.wzakresie
unormowanymwdekrecie,wprowadzałwspomnianewyżejnowetypyprzestępstwmające
naceluwalkęzkontrrewolucją,posługiwałsięprzepisamiujętymiogólnie,dającymiszerokie
poleinterpretacji(np.publicznenawoływaniedoczynówskierowanychprzeciwkojedności
sojuszniczejPaństwaPolskiegozpaństwemsprzymierzonym).Ponadtoprzewidywałon
39
