Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
BeataJarosz
zmomentamistagnacjiiszybszegopostępu(metaforaślimakasuną-
cegopościaniepodgórę)(Aitchison,2002).Tedwie,konkurencyjne
wobecsiebieperspektywy-saltacjonizmigradualizm(Żywiczyński,
Wacewicz,2015)-łączyteoriajęzykowegoogniska,którazakłada,
żebyćmożejuż250000lattemupojawiłysięzalążkijęzyka.Funkcjo-
nowałonwtejpierwotnej,prymitywnejpostaciprzezdługiczas,aby
około75000-100000lattemuulecgwałtownemurozwojowiina-
stępnieznówpowolniesiękształtować(Aitchison,2002).
Wprzypadkuwyodrębnianiasięsocjolektówmożnamoimzdaniem
zaobserwowaćpodobneprzypadki-zarównoeksplozji(np.stosunko-
womłody,powstaływefekcierewolucjitechnologicznejprofesjolekt
informatyków),jakteżsukcesywnegorozwoju(weźmypoduwagę
choćbyformującysięstopniowożargonzłodziejski,funkcjonujący
wpolszczyźnieconajmniejodXVIw.;zob.Ułaszyn,1951;Gere-
Mek,1980).Zapewnemożnabyłobywskazaćrównieżżargony,profe-
sjolektyczyslangi
9
,którychpojawieniesięrealizowałobywspomniany
wcześniejwarianttrzeci.Przykłademmógłbybyć-jaksądzę-facho-
wyjęzykdrukarzyiwydawców,którynajprawdopodobniejzacząłsię
wyodrębniaćnaprzełomieXViXVIw.,awrazzpostępemtechniki,
tworzeniemnowychośrodkówikształtowaniemsiętejgrupyzawo-
dowejulegałstopniowemurozkwitowi.WXXw.natomiastdigitali-
zacjaprocesuskładuidruku(np.Goban-Klas,2005:83)spowodo-
wałagwałtowneprzeobrażenietegowariantupolszczyzny.
Wodniesieniudonarodzinjęzyka,jakiposzczególnychsocjolek-
tówmożemyprzyjmowaćdwojakąperspektywę:monogenetyczną
lubpoligenetyczną.Teoriamonogenezyzakłada,żezdolnościmow-
neczłowieka(określanemianemmutacji)wykształciłysięuosobni-
kówżyjącychwjednym,konkretnymmiejscunakuliziemskiej(np.
Aitchison,2002;por.Grzegorczykowa,2004).Wprzypadkuso-
cjolektówchodziłobyzatemotewarianty,któreukształtowałysię
9Zuwaginawciążnierozwikłanyproblemterminologicznyzwiązanyzodmia-
namijęzykafunkcjonującymiwgrupachspołecznychużywamwniniejszymtekście
różnychnazwnaokreśleniesocjolektówpełniącychprzedewszystkimfunkcjętajną
(żargon),ekspresywną(slang)lubzawodową(profesjolekt).
