Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Abyzilustrować,zjakimpietyzmemrabinitraktowalitekstbiblijny,
wystarczywspomnieć,żenaczternaścierozdziałówKsięgiozeaszaprzy-
padaokoło750deraszot(objaśnień)17.Unaoczniająsięprzytymkon-
kretnepredylekcjeteologicznekomentujących.Przykładowo,niemniej
niż40homiliidotyczysamegotylkowersetupowróć,oIzraelu,doPana
Bogawaszego,upadłeśbowiemprzezwłasnąwinę(oz14,2)18.Takżywe
zaangażowaniewtekstnieograniczasiębynajmniejdoKsięgiozeasza,
aledotyczyniemalwszystkichksiągbiblijnych,azwłaszczaTory,Proro-
ków,PsalmóworazPięciuZwojów(tj.PieśńnadPieśniami,KsięgęRut,
LamentacjeJeremiasza,KsięgiKoheletaiEstery).
CałataliteraturaznaczącowykraczapozawłasnetwierdzeniaBiblii,
częstobezspecjalnegooglądaniasięnadosłowneznaczenietekstuory-
ginalnego.Wczęściśredniowiecznychkomentarzybiblijnychmożna
dostrzectendencjędointerpretowaniaBibliinaudzielnychprawach,
17Szczegółową(liczącasobie804strony)analizętychźródełprzedstawia:M.Ben-
-Yashar,I.B.Gottlieb,J.S.Penkower,meBibleinRabbinicInterpretation:Rabbinic
DerashotonProphetsandWritingsinTalmudicandMidrashicLiterature.VolumeI-
Hosea(SourcesandStudies10;RamatGan:Bar-IlanUniversityPress,2003;wjęzyku
hebrajskim).
18Zob.Ben-Yashar,Gottlieb,Penkower,meBibleinRabbinicInterpretation,
s.589-627;irecenzjategodziełaI.Kalimi,CBQ67(2005),s.485-487zwłaszcza
s.486.Niestety,wieluchrześcijańskichbiblistówzdajesięniewiedziećoistnieniu
tychźródeł,względnieniemadonichdostępu.Itak,dlaprzykładu,hasłodotyczą-
ceinterpretacjiKsięgiozeaszaprzygotowaneprzezHeinza-DieteraNeefawDic-
tionaryofBiblicalInterpretation,otwierakomentarzHieronima;por.H.-D.Neef,
nHosea,Bookof”
,[w:]J.H.Hayes(red.),DictionaryofBiblicalInterpretation(Nash-
ville,TN:AbingdonPress,1999),tom1,s.521-525,azwłaszczas.521.Autoroma:
-
wiawybranychchrześcijańskichkomentatorów,którzywyjaśnialiKsięgęozeasza,
pomijająccałkowiciewczesnąegzegezężydowską.Trzebajednakprzyznać,żewdal-
szejczęścihasła,wzmiankujekomentarzdoKsięgiozeaszaautorstważydowskiego
uczonego,AugustaWünschego,gdziezawartonprzeglądśredniowiecznejegzegezy
rabinicznej,jakrównieżprzekładówtargumicznych(s.522;por.A.Wünsche,Der
ProphetHoseaübersetztunderklärtmitBenutzungderTargumin,derjüdischenAu-
slegerRaschi,ibnEzraundDavidKimchi,[Leipzig:T.o.Weigel,1868]).Jednakżesam
Neefwogólesiędotychmateriałównieodnosi.Wtensposóbpowstajewrażenie,
żeinterpretacjaKsięgiozeaszarozpoczęłasięwrazzojcamiKościołairozwijałasię
stopniowowchrześcijaństwie,podczasgdyżydowscyuczenimężowieniezdziałali
wtymwzględzieniczwyjątkiemsporządzeniaaramejskiegoprzekładuinapisania
kilkudziełegzegetycznychdobyśredniowieczastworzonychprzezRasziego,Abra-
hamaibnEzręiDawidaKimchiego.
18
